اصطلاحات عمومی قارچ شناسی

در این بخش، مرور کوتاهی بر اصطلاحات عمومی قارچ شناسی و معانی آنها خواهیم داشت. برای بعضی از واژه‌ها معادل فارسی وجود ندارد و ما در اینجا معنی کلی واژه را درج کرده‌ایم.

واژه انگلیسی	معادل فارسی	معنی	شکل
acrid	بوی گس تند	بوی بسیار ناخوشایند بعضی قارچها با طعمی تند و سوزان
acute	سرسوزنی	اشاره به شکل ظاهری نوک تیز قارچ
adnate gill	تیغه به هم‌چسبیده	قارچهایی با تیغه‌های یکپارچه چسبیده به کلاهک و ساقه
adnexed gill	تیغه زائده‌ای	زوائدی که در بخشهایی از ساقه قارچ به صورت باریک وجود دارد.
amyloid	آمیلوئید (نشاسته‌ای)	ترکیبات هیدرات سلولز ژلاتینی و نشاسته‌ای قارچ، که با معرف ملترز به رنگهای آبی، خاکستری یا سیاه درمی‌آیند.
annulus	حلقوی	حلقه‌ای از بافت روی ساقه‌ای قارچ که توسط پرده‌های پاره‌شده باقی مانده است به بخش حلقوی روی ساقه بعضی از قارچها هم گفته می‌شود
apiculus	آپیکولوس (نقطه بسیار کوچک)	برآمدگی بسیار کوچک روی هاگ جایی که به استریگما متصل است
apothecium	آپوتسیوم	بدن میوه فنجانی برخی از قارچ های آسکومیست
appendiculate cap	کلاهک ریش ریش	توصیف حاشیه کلاهک قارچ که در اطراف خود تکه‌های ریز برآمده دارد
appressed	فشرده	اغلب برای توصیف پوشش سطح صاف قارچها استفاده می‌شود
arbuscular mycorrhiza (AM)	میکوریزا آربوسکولار (AM)	نوعی همزیستی پرکاربرد بین قارچ و گیاهان که در آن قارچ‌های گلومرومیکوتا به ریشه‌های گیاه (معمولاً علفی) نفوذ کرده، و کمک می‌کند آب و گیاه را بسازند، و گیاهان نیز قند مورد نیاز را به قارچ می‌رسانند.
ascending	تصاعدی (رونده)	توصیف حرکت به سمت بالا و بیرون بخشهایی از قارچ
ascocarp	اسکوکارپ	آسکوکارپ یا آسکوما (pl. ascomata)، اندام باردهی یک قارچ شاخه آسکومیست است که شامل هیف های بسیار محکم در هم تنیده و میلیون ها آسک جاسازی شده است که هر کدام به طور معمول شامل چهار تا هشت آسکوسپور است
ascomycetes	آسکومیست ها	دسته ای از قارچ ها که هاگ‌های خود را در سلول‌های کیسه‌ای به نام آسک تولید می‌کنند
ascospores	آسکوسپورها	هاگ‌های جنسی تولید شده در آسک قارچ‌های آسکومیست‌ها
ascus	آسکوس	(pl., asci) سلول مولد هاگ بدن میوه آسکومیست
autodigestion	خود هضم	خود هضم  که یکی از ویژگی‌های قارچ های درپوش جوهری است
basidiocarp	بازیدیوکارپ	بدن میوه یک قارچ بازیدیومیست
basidiomycetes	بازیدیومیست ها	دسته ای از قارچ ها که هاگ خود را روی بازیدیا تولید می کنند
basidiospores	بازیدیوسپورها	بازیدیوسپور یک هاگ تولید مثلی است که توسط قارچ Basidiomycete تولید می‌شود، گروهی که شامل قارچ‌ها، قارچ‌های قفسه‌ای، زنگ‌ها، و smuts می‌شود. بازیدیوسپورها معمولاً هر کدام حاوی یک هسته هاپلوئید است که محصول میوز است و توسط سلول‌های قارچی تخصصی به نام بازیدیا تولید می‌شوند.
basidium	بازیدیوم	سلول مولد هاگ قارچ بازیدیومیست
biotrophic	بیوتروفیک	تغذیه از سلول‌های زنده سایر موجودات
bulbous	پیازدار	توصیف یک نوع قارچ با ساقه متورم
caespitose	کاسپیتوز	قارچهایی که در یک دسته یا یک خوشه با هم هستند، اما به یکدیگر متصل نیستند
campanulate	زنگوله‌ای، ناقوسی	توصیف کلاهک قارچ به شکل زنگوله
cap	کلاهک لبه‌دار	قسمت بالای یک قارچ بازیدیومیست که حامل بافت بارور است
carpophore	کارپوفور (بدنه)	بدن میوه قارچی شامل ساقه، کلاهک و تیغه
caulocystidium	کالوسیستیدیوم	به سیستیدیوم روی ساقه قارچ می‌گویند.
cellulose	سلولز	دیواره‌های سلولی گیاهی و چوبی قارچ که از واحدهای گلوکز تشکیل شده
cheilocystidium	کیسیستیدیوم	کیلوسیستیدیوم، یک سلول نسبتاً بزرگ است که در لبه تیغه بازیدیومیست یافت می شود.
chlamydospores	کلامیدوسپورها	هاگ‌های غیرجنسی که در اثر شکستن هیف‌های قارچی ایجاد می‌شوند
cinereous	نوعی رنگ خاکستری	توصیف رنگ خاکستری مایل به آبی که در بسیاری از قارچها دیده می‌شود
clamp connection	اتصال قلابی	اتصال گیره یک ساختار قلاب مانند است که از رشد سلول‌های هیف قارچ‌های خاص تشکیل شده و از این یک ویژگی بارز قارچ بازیدیومیست است.
clavate	چوگانی (چماقی)	معمولاً یک ساقه قارچ را که به شکل چماق است توضیح می‌دهد
concolorous	همرنگ	توصیف کننده همرنگ بودن قسمتهای بدنه و میوه قارچ
context	بافت	گوشت بدن میوه قارچی، به گوشتی اطلاق می‌شود که با چشم غیر مسلح دیده می‌شود.
convex	محدب	کلاهک گنبدی بدون قوز یا فرورفتگی قارج
coprophilous	سرگین دوست	قارچ‌های کوپروفیل یا قارچ‌های سرگین دوست، نوعی قارچ ساپروبیک هستند که بر روی فضولات حیوانات رشد می‌کنند.
coriaceous	چرمی	توصیف حالت چرمی بعضی از اجزای قارچ‌ها
cortina	کورتینا	یک روکش شبیه تار عنکبوت که از الیاف ابریشمی ظریف شده و بر روی بعضی از قارچها دیده می‌شود
crustose	کراستوز	گونه‌ای گلسنگ که روی یک تخته (درخت، سنگ و غیره) تشکیل می‌شود
cuticle	سخت پوست	لایه سطحی سخت کلاهک یا ساقه بدن میوه
cystidium	سیستیدیم	سیستیدیوم (مجموع سیستیدیا) یک سلول نسبتاً بزرگ است که روی اسپروکارپ بازیدیومیست (به عنوان مثال، روی سطح تیغه قارچ) یافت می‌شود.
decurrent gill	تیغه پایین‌رو	مربوط به لاملاها (تیغه قارچ) است که به طور گسترده به هم چسبیده و تا انتهای قارچ امتداد می‌یابد. در این گروه از قارچ ها، چسبندگی تیغه ها به ساقه به صورت غیر مستقیم است.
depressed	تو رفته	توصیف یک نوع کلاهک قارچ که در آن ناحیه مرکزی کمتر از حاشیه باشد
descending	نزولی	توصیف کلاهک قارچ که مانند دامن به سمت پایین و بیرون گشاد می‌شود
deuteromycetes	دوترومیست‌ها	اصطلاح منسوخ شده برای قارچ های گروهی که از طریق جنسی تولید مثل نمی‌کنند
		(دسته‌بندی فعلی بر اساس تحلیل مولکولی آنها است)
dextrinoid	دکسترینید	هاگهایی که به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای هستند
dichotomous	دوبخشی	تقسیم شدن به دو بخش در هیفا
dikaryon	دیکاریون	دیکاریون به یک سلول قارچی اشاره دارد که دقیقاً حاوی دو هسته ژنتیکی متمایز در یک سیتوپلاسم است،
distant	فاصله	توصیف تیغه ها با فاصله زیاد از هم
eccentric	ناهم مرکز	توصیف اتصال ساقه به کلاهک به صورت دوایر غیر هم مرکز و یک طرفه
ectomycorrhiza	اکتومیکوریزا	(میکوری) که در آن قارچ در اطراف ریشه‌های گیاه (اغلب یک درخت) غلاف ایجاد می‌کند و بین سلول‌های ریشه گیاه می‌کند، اما به سلول‌های ریشه گیاه نفوذ نکرده و آب و مواد مغذی را برای  گیاه تهیه می‌نماید.
emarginate gill	تیغه دندانه دار	در توصیف تیغه‌های قارچ که به طور معمول در نزدیکی ساقه بریدگی دارند
endomycorrhiza	اندومیکوریزا	میکوریزا که در آن هیف‌های قارچی به دیواره سلولی گیاهی نفوذ می‌کنند
endophyte	اندوفیت	قارچی که در یک گیاه، بدون ایجاد علائم قابل مشاهده آسیب، زندگی می‌کند
floccose	کرک‌دار	پوششی از کرک‌های نرم روی قارچ یا اجزای آن
foetid	قارچ‌های بوگندو	توصیف بوی تند و زنده بعضی از قارچها
foliose	قارچهای برگی شکل	توصیف گلسنگ یا قارچهای به شکل برگ
free gill	تیغه رها	توصیف وقتی که تیغه به ساقه متصل نیست
furfuraceous	قارچهای شن‌پوش	توصیف سطحی از اجزای یک قارچ که از ذراتی که شبیه دانه‌های شن  پوشیده شده
fusiform	ساقه دوکی شکل	توصیف یک ساقه دوکی شکل که در بالا و پایین باریک می‌شود
germ pore	منافذ جوانه	منافذ جوانه آپیکال هاگ قارچ است که در انتها منفذ دارد
gills	تیغه	در قارچ شناسی، لاملا یا تیغه، یک رشته پرده‌ای کاغذی در زیر کلاهک برخی از گونه‌های قارچ – اغلب آگاریک‌ها – است.
glabrous	سطح بدون کرک	وصف یک سطح صاف و بدون کرک در قارچها
gleba	گلبا	توده داخلی حاوی هاگ گوشتی از قارچ های گاسترومیست‌ها
glutinous cap	کلاهک چسبناک	توصیف یک سطح کلاهک که با یک لایه ژلاتینی لزج پوشیده شده
granulose cap	کلاهک ریزدانه‌دار	توصیف یک کلاهک یا سطح ساقه با دانه‌های کوچک پوشیده شده
guttule	گاتتوله	لیپیدهای ذخیره شده در قارچ که با میکروسکوپ به صورت قطرات روغن در داخل سلول ها دیده می‌شوند.
Heterokaryon	هتروکاریون	هتروکاریون به سلولی اشاره دارد که حاوی دو یا چند هسته ژنتیکی متمایز در داخل یک سیتوپلاسم مشترک است
hirsute cap	کلاهک پشمالو	بخش‌های پوشیده از زائده‌های شبیه به مو بر روی بعضی از قارچها
hispid cap	کلاهک خاردار	توصیف بخشهای پوشیده از تیغه‌های سفید رنگ زائد در بعضی از قارچها
homogeneous	همگن	در کل یکسان بودن همه اجزای قارچ
hygrophanous	رنگ گیر (هیگروفان)	اشاره به تغییر رنگ بافت قارچ (به ویژه سطح پیلئوس) در هنگام از دست دادن یا جذب آب
hymenium	هیمنیوم (گشن لایه)	بافت حامل هاگ بارور (مثلاً روی تیغه قارچ یا رویه منافذ)
hypha	هیفا (نخینه)	بخشهای رشته‌ای میسلیوم قارچی
inferior	تحتانی	توصیف یک حلقه که در نزدیکی پایه ساقه قرار دارد
infundibuliform mushroom	قارچهای قیف سان	ساختار به شکل قیف در قارچها
involute cap	کلاهک پیچ دار	توصیف یک کلاهک پیچیده شده به سمت داخل
lamellae	تیغه	نام دیگری برای gills
latex	شیرابه	مایع شیری رنگی که از سطح بریده گونه قارچ لاکتاریوس دیده می‌شود
lichen	گلسنگ	ارگانیسم متشکل از یک قارچ و یک جلبک یا یک سیانوباکتری
lignicolous	لیگنیکولوس	قارچ‌هایی که روی چوب رشد می‌کنند
mucilaginous cap	کلاهک لعابی	اغلب برای توصیف یک کلاهک قارچ که با لجن پوشانده شده به کار می‌رود
mycelium	مسلیوم	میسلیوم (مجموع میسلیوم) ساختار ریشه مانند یک قارچ است که از توده ای از هیف‌های منشعب و نخ مانند تشکیل شده
mycobiont	مایکوبیونت	جزء قارچی گلسنگ یا شراکت میکوریزا
mycology	قارچ شناسی	مطالعه قارچ ها
mycophagy	قارچ خواری	خوردن قارچ ها
mycophile	مایکوفیل	فردی که عاشق قارچ است
mycophobe	مایکوفوب	فردی که از قارچ ها می‌ترسد یا از آن متنفر است
mycorrhiza	میکوریزا	ساختاری که بوسیله آن قارچ و گیاه مغذی را به طور متقابل تبادل می کنند
myxomycetes	میکسومیست ها	میکسومیست ها که به عنوان قارچ‌های لجن واقعی یا قارچ‌های لجن پلاسمودیال شناخته می‌شوند، موجوداتی چند هسته‌ای و بدون دیواره سلولی هستند که قادر به تولید یک یا چند هاگ هستند. آنها موجوداتی شبیه قارچ هستند که در اکوسیستم های زمینی بسیار رایج هستند.
necrotrophic	نکروتروفیک	تغذیه با کشتن و مصرف (بخشی از) موجود زنده دیگر
nonamyloid	ناامیلوئید	ساختارهایی که به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای کم رنگ یا شفاف هستند
organelle	اندامک	یک ساختار متمایز (جدا) در یک سلول
parasitism	انگلی	فرآیندی که طی آن یک ارگانیسم به دیگری (میزبان) تغذیه می کند.
partial veil	پوشش جزئی	در قارچ شناسی، پوشش جزئی، ساختار موقتی از بافت است که به صورت یک غشاء بر روی بدن میوه‌دهی برخی از قارچ‌های بازیدیومیست، معمولاً آگاریک‌ها، یافت می‌شود.
peridioles	پریدیول	پریدیول کپسول‌های هاگ تخم مرغ شکل در قارچ‌های لانه پرنده است که  هاگ‌ها زمانی که قطرات باران داخل فنجان می ریزند پراکنده می‌شوند و پریدول ها را به بیرون می پاشند. به بدنه های میوه با این روش پراکندگی هاگ، گاهی فنجان اسپلش نیز گفته می‌شود.
peridium	پریدیم	دیواره بیرونی یک قارچ، به ویژه یک گاسترومیست (به عنوان مثال یک گلوله پفکی)
perithecium	پریتکوس	محفظه های فلاسکی شکل پیر حاوی آسک در قارچ های نومیست ها
pileus	کلاهک	کلاهک چتری شکل در بالای ساقه قارچ
pleurocystidium	پلوروسیستیدیوم	سیستیدیم روی سطح تیغه
pores	منافذ	روزنه‌های لوله‌های قارچ‌های پلی پوره که از طریق آنها هاگ‌ها بیرون می‌آیند
pruinose	براق	پوشیده از یک شکوفه (اغلب رنگ پریده، مانند یک لایه ریز از غبار گچ)
pseudorhiza	پزدورهیزا	امتداد ریشه در پایه یک ساقه قارچ
pubescent	بالغ	اگر موهای روی بخشهایی از قارچ، کوتاه (کمتر از 1 میلی‌متر) و نرم باشند، اما به اندازه‌ای نزدیک هم نباشند که تار شوند، آن سطح را بالغ می‌گویند
resupinate	واژگون	قارچی که فاقد پشته است، و فقط از یک سطح حاصلخیز تشکیل شده و پشت آن به زیرلایه متصل است یا با آن رشد کرده را واژگون می‌گویند که معمولاً روی بستری افقی مانند کنده‌های افتاده رشد می‌کند.
reticulate	توری	توصیف یک ساقه، به ویژه یک بولته است که با الگوی توری مشخص شده
rhizomorph	ریشه شکل	ریزومورف یک تجمع طناب مانند از بسیاری از رشته‌های هیف (نخینه) است.
ring	حلقه	بقایای غشایی پرده جزئی، که به ساقه متصل است
rufous	خرمایی مایل به قرمز	توصیف یک گونه خاص از قارچها به رنگ خرمایی مایل به قرمز (روباهی) که به وفور در زیر درختان صنوبر، کاج و گاهی اوقات توس در مناطقی که خاک وجود دارد یافت می شود.
saprophyte	ساپروفیت	ساپروفیت‌ها روی مواد آلی مرده مانند برگ‌های افتاده، ریشه گیاهان و چوب مرده رشد کرده، و دی اکسید کربن و مواد معدنی را از آن استخراج می کنند. این دسته شامل بسیاری از انواع قارچ های لذیذ و دارویی مانند قارچ سفید دکمه‌ای، کریمینی، شیتاکه و قارچ صدفی است.
scabrous	پوسته پوسته	توصیف یک سطح ساقه یا کلاهک ناهموار با برآمدگی‌های فلس مانند
septate	دیواره	برخی از قارچ ها دارای تیغه‌هایی (هیف) هستند که توسط دیواره‌هایی به نام سپتا به بخش‌های سلولی تقسیم شده اند. سپتوها سوراخ‌های ریزی دارند که به مولکول‌ها، سیتوپلاسم و گاهی اندامک‌ها اجازه می‌دهد بین سلول‌ها حرکت کنند.
septum	سپتوم	دیواره متقاطع جداکننده سلول های نخ هیف
serrate	دندانه دندانه	توصیف حاشیه تیغه با لبه‌های دندانه دار
sessile	بی ساقه	توصیف قارچهایی که بدون ساقه هستند
sinuate	موجی	توصیف تیغه با بریدگی موجی شکل نزدیک به نقطه اتصال به ساقه
slime moulds	قالب های لجن	نام غیر رسمی گروهی از موجودات باز نوع یوکاریوتی که گاه با قارچها اشتباه گرفته می‌شوند.
sphaerocysts	اسفائروسیست‌ها	یک سلول گرد، که به صورت خوشه‌ای در داخل ترامای برخی از قارچ‌ها یافت می‌شود.
spore	هاگ	ساختار تولیدمثلی یک قارچ، معمولاً تک سلولی
sporophore	اسپوروفور	بدن میوه قارچی
squamose	فلس دار	توصیف سطح کلاهک یا ساقه پوشیده شده با فلس
squamulose	اسکوامولوز	توصیف سطح کلاهک یا ساقه پوشیده شده با فلس‌های ریز
stellate	ستاره‌ای	توصیف قارچهای ستاره‌ای شکل
sterigma	استریگما	شاخکی در بالای بازیدیوم که بر روی آن هاگ ایجاد می‌شود
stipe	استپ	ساقه قارچ
stipitate	روییده بر ساقه	توصیف بدنه میوه قارچ که بر روی ساقه روییده است
striate	خط دار	توصیف یک کلاهک با خطوط تابشی ظریف یا شیارهای اطراف حاشیه
subdecurrent	جریان فرعی	تیغه‌هایی که در بیشتر طول خود به موازات کلاهک حرکت می‌کنند، سپس به طور ناگهانی درست قبل از اینکه به لبه کلاهک برسند، به سمت پایین ساقه خم می‌شوند.
subglobose	تقریبا کروی	توصیف شکل تقریبا کروی مانند اجزای قارچها
subtomentose	ساب تومنتوسا	توصیف یک سطح تا حدودی پشمی
sulcate	شیاردار	بخشهایی از قارچ که دارای شیارهای عمیقی باشد
superior	برتر	توصیف یک حلقه که در نزدیکی بالای ساقه قرار دارد
taxonomy	آرایه شناسی	طبقه بندی موجودات بر اساس روابط طبیعی آنها
thallus	بدنه	بدنه قارچ یا گلسنگ
tomentose	کرک دار	دارای کرک متراکم روی بخشی از قارچ
trama	ترما	در قارچ شناسی اصطلاح ترما به دو صورت به کار می رود: گوشت یا بافت کلاهک، تیغه یا ساقه بدنه میوه قارچی
truncate	مقطوع	برای توصیف گونه‌ای از قارچهاست که انتهای آنها به طور ناگهانی به پایان می‌رسد، انگار که کسی قسمت انتهایی آنها را خرد کرده باشد.
tubes	نای	ساختارهای استوانه‌های حاوی هاگ از گلوله‌ها و پلی‌پورها
umbilicate	نافی شکل	در توصیف کلاهکهای دارای فرورفتگی مرکزی شبیه ناف
umbo	قپه (آمبو)	یک تپه مرکزی برجسته که اغلب مخروطی شکل با بالای گرد است و شکل بعضی از قارچها را توصیف می‌کند
umbonate	آمبونیت	به کلاهکهای دارای آمبو گفته می‌شود.
universal veil	پوشش کلی	یک غشای محافظ که در ابتدا کل بدن میوه را احاطه می‌کند
Uredinales	آریدینالز	قارچ‌های آریدینالز یا زنگار گروه بزرگی از قارچها به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز (زنگ زده) هستند
ventricose	متورم	توصیف یک ساقه متورم در وسط یا نزدیک به آن
verrucose	زگیل	توصیف هاگ پوشیده از زگیل‌های گرد کوچک
vinaceous	شرابی	توصیف رنگ شراب قرمز کم رنگ برای بعضی از قارچها
viscid	چسبناک	توصیف قارچهایی که همیشه سطحی لزج یا چسبنده دارند
volva	ولوا	در قارچ شناسی، ولوا ساختاری فنجان مانند در پایه قارچ است که بقایای پوشش کلی یا بقایای پریدیوم برجای مانده است