بیماری های نادر پرورش قارچ

در بین بیماری‌های قارچ خوراکی گروهی بسیار خطرناک و شایع و گروهی دیگر بسیار نادر و کم‌خطر هستند. اما نباید به هیچ عنوان بیماری های نادر قارچ را دست کم گرفت. به جهت اطلاع رسانی بهتر و افزایش سطح دانش تولیدکنندگان قارچ، به معرفی تعدادی از آنها می‌پردازیم.

مهمترین بیماری های نادر قارچ دکمه ای

چند نمونه شناخته‌شده از بیماری های نادر قارچ به شرح زیر است.

بیماری ساقه کرکی

این بیماری به‌وسیله‌ی قارچ Mortierella bainieri تولید می‌شود. بیماری ساقه کرکی با رشد سطحی میسلیوم بر روی کمپوست اسپان زده مرتبط است. این بیماری در حقیقت نوعی کپک هرز محسوب می‌شود. از علائم بارز این کپک هرز می‌توان به پوست انداختن ساقه‌ قارچ بیمار و پشمالو شدن ظاهر آن اشاره کرد.

عموماً کلاهک و ساقه تغییر رنگ می‌دهد و با گسترش بیماری قارچ به رنگ قهوه‌ای تیره تغییر رنگ می‌دهند. عامل این بیماری دارای میسیلیوم خاکستری و سفیدرنگی است که بر روی قارچ آلوده و خاک‌ پوششی اطراف آن رشد می‌کند. شباهت این بیماری با بیماری تار عنکبوتی قارچ، زیاد است. راه تشخیص این دو به‌ وسیله‌ رنگ میسلیوم‌ها ممکن است.
روی این‌گونه قارچ‌ها علائمی به رنگ قهوه‌ای وجود دارد که با رنگ زرد احاطه‌ شده‌است. این عامل توده‌هایی از اسپورانژیم و اسپورانژیواسپورها را تولید و به کمک آنها پخش می‌شود.

اسپورها به کمک هوا و آب هم منتقل می‌شوند. این‌گونه در خاک زندگی می‌کند که مهم‌ترین منبع تغذیه‌ی آنهاست.
از آنجا که خسارت وارده با این بیماری بسیار محدود است، نیازی به مبارزه در سطح گسترده در مزرعه احساس نمی‌شود. تنها به پوشاندن قارچ بیمار بر روی بستر با نمک، اکتفا می‌شود .

بیماری کنیدیوبولوسی

عامل این بیماری نادر دارای میسلیوم سفید و نازک است که گاهی دارای رشد زیاد روی خاک‌پوششی بوده و کاهش راندمان را به همراه دارد. قارچ عامل این بیماری در قارچ‌ها، در انسان و حشرات نیز اختلالاتی تولید می‌کند.
زمانی که عامل این بیماری وارد خاک پوششی شود توانایی خسارت سنگین را دارا خواهد بود. وجود تعداد زیادی مگس مرده بر روی خاک‌پوششی علاوه بر اینکه منبع آلودگی محسوب می‌شود، محیط خوبی را برای رشد عامل این بیماری ایجاد می‌کند.

بیماری گلیو کلادیومی

این بیماری نادر توسط عوامل G.deliquescens و G.Virens به ترتیب با منشاء اروپا و هند ایجاد می‌شود. در تحقیقات ارتباط آن با گونه‌هایی از تریکودرما شناسایی شده‌است. رشد آن معمولا از خاک پوششی و در محل تشکیل پین‌ها آغاز می‌شود.

میسلیوم این قارچ به‌صورت پنبه‌ای و سفیدرنگ بوده وبه ‌سرعت روی خاک گسترش می‌یابد و در ادامه تولید یک بافت و توده سبزرنگ بر روی خاک می‌کند.

قارچ‌های در حال تشکیل(پین ها) به‌ وسیله‌ میسلیوم در حال رشد عامل این بیماری، پوشیده و آلوده می‌شوند. ولی در قارچ‌هایی که زودتر رشد کردند، آلودگی اولیه از انتهای ساقه شروع‌شده و رنگ ساقه را به رنگ سیاه متمایل می‌کند.

عامل بیماری توانایی آلودگی قارچ خوراکی را از درون نیز دارد. در مرحله بعد از آلودگی، میسلیوم خاکستری در بیرون میوه بارده آن مشهود می‌شود. نهایتاٌ نیز لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای بر روی قارچ بیمار ظاهر می‌شود. این لکه‌ها مدل ضعیف لکه‌ باکتریایی قارچ است و به آن شباهت‌هایی دارد.

در گونه دوم لکه‌هایی با بافت مرده ولی قهوه‌ای‌رنگ شکل می‌گیرد که ممکن است از کلاهک به ساقه راه یابد و درنهایت عامل بیماری، قارچ را می‌پوشاند.

این بیماری به قارچ‌کش‌های بنزیمیدازولی حساس هستند برای کنترل و مبارزه با آن استفاده از این سموم توصیه می‌شود.

بیماری لکه هرمیاتیسی کلاهک

عامل Hormiactis alba سبب ایجاد لکه بر روی کلاهک قارچ خوراکی می‌شود. از علائم آن می‌توان به لکه‌های قهوه‌ای نامنظم با قطر ۱۰ میلی‌متر اشاره کرد که بر روی هر قسمت از کلاهک قارچ ممکن است ایجاد شود و ممکن است از گونه‌های رامولاریا باشد که به‌ آسانی توسط نمک، حذف بیماری، وقار چکش‌های بنزیمیدازولی کنترل می‌شود.

بیماری سفیدک تیغه قارچ

در این بیماری همانطور که از نامش پیداست، رشد تیغه‌ها متوقف می‌شود. همچنین رشد میسیلیوم سفید قارچ بیماری زا بر روی کلاهک مشاهده می‌شود. عامل این اختلال کپک  Verticillium lamellicola است. اما ممکن است در آزمایشگاه دوباره این علائم ظاهر نشود در اعلام عامل بیماری شبهاتی وجود دارد.

سایر بیماری های نادر قارچ پرورشی

تعدادی از بیماری ها هم هستند که امرزوه به دلیل تغییر روش های کشت و تهیه مواداولیه، تقریبا ریشه‌کن شده‌اند. نمونه ای از این بیماری های نادر، کپک زیتونی قارچ است که در قدیم به دلیل روش های سنتی کمپوست سازی، وجود داشت. اما امروزه خلی به ندرت مشاهده می‌گردد.

چندین مورد دیگر نیز وجود دارد که در آینده به این مقاله افزوده خواهد شد.

کنترل بیماری های نادر در مزارع قارچ

به دلیل اینکه این بیماری‌ها بسیار به ندرت پدید می‌آیند، محقیق مطالعات زیادی جهت کنترل و درمان آنها انجان نمی‌دهند. اما رعایت بهداشت، همیشه بهترین راهکار برای پیشگیری از بیماری ها است.  راهکار کنترل برخی امراض نیز، تنها قرنطینه و جلوگیری از پخش آلودگی در مزرعه است.