تاراج قارچ ترافل در جنگل‌های گلستان
احمد ندیمی عضو هیئت علمی دانشگاه منابع طبیعی گرگان در جلسه پدافند غیرعامل، از تاراج قارچ ترافل در جنگل‌های گلستان سخن گفت و برداشت بی‌رویه این قارچ را سبب آسیب جدی به محیط‌زیست استان و جنگل های هیرکانی دانست.
چهارشنبه 19 اردیبهشت نشست تخصصی پدافند غیرعامل با محوریت تهدیدات زیستی با هدف بررسی قارچ‌های همزیست با گیاهان و امنیت غذایی، در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برگزار شد.
نابودی مراتع و جنگل‌های گلستان با برداشت بی‌رویه قارچ ترافل
در ادامه با مشروح این جلسه با ما همراه باشید.
ندیمی با اشاره به اینکه قارچ دنبلان عموماً با ریشه گیاهان مرتعی و درختان جنگلی زندگی همزیستی دارند و زندگیشان به هم وابسته است، گفت: برداشت بی‌رویه ترافل ریشه گیاهان مرتعی و درختان را از بین میبرد.
دکتر احمد ندیمی در حاشیه مراسم “نشست تخصصی پدافند غیرعامل با محوریت تهدیدات زیستی با موضوع قارچ‌های همزیست با گیاهان و امنیت غذایی” قیمت بالای قارچ ترافل را به عنوان عامل اصلی ترغیب کننده مردم محلی و دلالان برای تاراج این سرمایه ملی که به الماس سیاه معروف است، دانست.
وی اضافه کرد: اگر برداشت قارچ ترافل در حد محدود و جهت مصرف خوراکی مردم محلی باشد مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما برداشت بی‌رویه و غیراصولی آن سبب از بین رفتن جنگل‌های منطقه و همچنین نسل این قارچ به عنوان یک گنجینه طبیعی خواهد شد.
سود قارچ دنبلان در جیب دلالان
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و منابع طبیعی گرگان گفت: سود اصلی برداشت قارچ دنبلان به جیب دلالان می‌رود. آنها این قارچ‌ها را از مردم محلی به قیمت کیلویی 100 الی 150 هزار تومان می‌خرند، ولی در بازار سیاه محلی یا سایت‌های اینترنتی، 600 هزار الی 2 میلیون تومان به فروش می‌رسانند.
همچنین در صورتیکه بتوانند این قارچ را از ایران خارج کنند، در آن سوی مرزها با رقمی بالاتر از 500 / 600 دلار معامله می‌کنند.
پروش خانگی قارچ ترافل
دکتر ندیمی ادامه داد: ما به دنبال راهی هستیم تا مردم محلی و حتی کشاورزان بتوانند در منازل یا باغات خود قارچ ترافل را پرورش دهند و از درآمد آن بهره‌مند شوند. اما درحال حاضر پرورش ترافل مانند قارچ صدفی یا قارچ دکمه‌ای در سوله امکان پذیر نیست. چون میزبان ترافل درختان جنگلی نظیر بلوط است که فقط در جنگل‌ها یافت می‌شود.
البته برخی کشورهای اروپایی برای تکثیر و گسترش قارچ ترافل به دستاوردهای جدیدی دست یافته‌اند. برای انتقال دانش خود حداقل 350 هزار دلار هزینه می‌گیرند تا آن را به دیگران آموزش دهند.
ما در دحال حاضر باید قارچ جایگزین که قابلیت تکثیر و رشد در مزارع و حتی حیاط منازل داشته باشد، معرفی کنیم. قارچ دنبلان را در طبیعت رها کنیم تا به زندگی همزیستی خود با گیاهان و درختان ادامه دهد.
نابودی جنگل ها با تاراج قارچ ترافل
ایشان تصریح کرد: ریشه درختان و گیاهانی که میلیون‌ها سال با ترافل همزیستی داشتند، با حفر زمین جهت برداشت بی‌رویه این قارچ از بین می‌روند. پوشش گیاهی و مرتعی منطقه نابود خواهد شد.
دکتر ندیمی اضافه کرد: قارچ دنبلان را در استان گیلان و مازندران نیز داریم. اما با توجه به اینکه درختان آنجا رطوبت بیشتری دارند، آسیب کمتری خواهند دید. اما در منطقه ترکمن صحرا و دشت گرگان به دلیل کمبود بارش‌ها ریشه گیاهان آسیب پذیرتر هستند.
منبع: ایسنا
ثروت ملی یا بلای جان طبیعت
1401/02/25
تاراج قارچ ترافل در جنگل‌های گلستان به چالشی جدی تبدیل شده‌است. به گزارش هاگ به نقل از ایرنا – گرگان، برداشت غیرمجاز و بی رویه قارچ ترافل جنگل‌ها و مراتع گلستان به یک معضل جدی در استان تبدیل شده‌است. به اعتقاد کارشناسان این تحفه طلایی یک ظرفیت اقتصادی و ثروت ملی است. باید برای حفاظت آن برنامه‌ریزی اصولی اتخاذ شود.
خوان پرنعمت جنگل های هیرکانی همیشه برای بومیان شمال ایران گسترده بود. تلطیف هوا، خلق چشم‌اندازهای بدیع، امکان بهره‌برداری اصولی- اقتصادی از چوب‌های جنگلی، حفظ آب و خاک و بهبود شرایط اقلیمی از جمله صدها کارکرد این گنیجه ارزشمند چند میلیون ساله در شمال کشور است.
در کنار همه محبت و موهبت‌های پرشمار جنگل، اما طی سالیان اخیر انواع دستبردها و آسیب‌ها از سوی بشر به این عرصه‌های طبیعی تحمیل شده‌است. از آن جمله می‌توان حریق و آتش‌سوزی، تغییر کاربری اراضی جنگلی، شکار بی‌رویه وحوش اشاره کرد.
یکی از جدیدترین دست‌اندازی‌های بشری به جنگل‌های هیرکانی موضوع، برداشت انواع قارچ ترافل از جنگل‌هاست. موضوعی که تا چند سال قبل از حدت و شدت زیادی برخوردار نبود. اما با افزایش بی‌سابقه قیمت این قارچ و فراگیر شدن مقوله برداشت غیرمجاز این قارچ به سبب قیمت گزاف آن؛ این موضوع به یک چالش بزرگ تبدیل شده‌است.
قارچ ترافل به عنوان لذیذترین و گرانقیمتترین قارچ‌های دنیا در عمق تقریبی پنج تا ۳۰ سانتی‌متری خاک و در مجاورت ریشه گیاهان به خصوص زیر درخت بلوط رشد می‌کند. در کشورهای اروپایی باقیمت بسیار بالایی به فروش می‌رسد.
قاچاق ترافل در جنگل‌های هیرکانی
این نوع قارچ در پای درختانی همچون ولیک و بلوط و برخی از رستنی‌های یک یا چند ساله جنگل‌های جلگه‌ای و میان‌بند و در برخی از بیشه‌زارها و مراتع حاشه جنگل رشد می‌کند. بیل زدن و برداشت آن توسط بومیان به ریشه درختان آسیب می‌زند و در نهایت سبب خشکیدن درختان جنگلی می‌شود.
فارغ از آسیب‌زدن به رستنی‌ها و درختان، برداشت بدون برنامه و توجه نکردن به شرایط زیست محیطی، چرخه تغذیه برخی از پستانداران کوچک نظیر سنجاب و موش خرما یا ول را با چالش روبرو می‌سازد.
استمرار این رویه و برداشت توام با تخریب رویشگاه‌ها آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد. تا سال‌های گذشته به سبب نبود قوانین خاص امکان برخورد قاطع و بازدارنده با این افراد وجود نداشت.
به عنوان نمونه و در آخرین نوبت مامورین انتظامی آزادشهر در ایست و بازرسی پاسگاه تیل‌آباد یک دستگاه خودرو نیسان۸۸۰ کیلوگرم قارچ ترافل قاچاق کشف کردند. به اظهار سردار سرتیپ فاضل‌دادگر فرمانده انتظامی گلستان ارزش ریالی این قارچ ترافل کشف شده ۳۱ میلیارد ریال برآورد شده‌است.
این مسائل سبب شد تا سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور به سبب متولی حفظ و صیانت از جنگل‌ها در پی راهکاری برای برخورد با این عامل برداشت قارچ ترافل از جنگل‌ها شود. در نهایت دستور‌العمل برخورد و مجازات عاملان برداشت قارچ ترافل تهیه و ابلاغ شد. در همین راستا و در جلسه مقامات قضایی و مدیران منابع طبیعی گلستان بر برخورد قاطع با متخلفان این بخش تاکید شد.
لزوم عزم جدی در برخورد با متخلفان(تاراج قارچ ترافل در جنگل‌های گلستان)
حیدر آسیابی، رییس کل دادگستری گلستان در این جلسه با اشاره به اهمیت اقدامات پیشگیرانه در حفاظت منابع طبیعی، گفت: برداشت قارچ ترافل در شهرستان‌هایی مثل گالیکش زیاد است. باید این شهرستان‌ها عزم جدی در برخورد با این متخلفان داشته باشند.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز گلستان هم گفت: برداشت قارچ ترافل به صورت جدی به جنگل‌ها و مراتع صدمه می‌زند و در برخی موارد باعث آفات و بیماری‌ها خواهد شد. این نوع قارچ فقط در پای درختان رشد می‌کند. با بیل زدن و برداشت آن ریشه درختان آسیب می‌بیند و در نهایت سبب خشک‌شدن درخت می‌شود.
محمود اسپانلو با بیان اینکه قارچ ترافل بخشی از زنجیره غذایی جنگل به شمار می‌رود، تصریح کرد: غیر از تخریب خاک جنگل و خشکاندن درختان، برداشت غیراصولی این قارچ با چنگک و بیلچه که هم‌اکنون سودجویان انجام می‌دهند، سبب می‌شود تا به مرور زمان نسل این قارچ زیرخاکی از بین برود.
برداشت قارچ در قالب پوشش خانوادگی
مدیرکل منابع طبیعی گلستان هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا از استمرار گشت‌های بازدارنده برای برخورد با متخلفان حوزه برداشت قارچ ترافل خبر داد. و گفت: مناطق تجمع خریداران و فروشندگان این قارچ در شرق گلستان شناسایی و با افراد فعال این بخش برخورد قانونی شد. تلاش کردیم با قطع زنجیره خرید، هجمه به زیستگاه‌های این قارچ را کاهش دهیم.
عبدالرحیم لطفی افزود: عاملان برداشت‌کنندگان این قارچ در پوشش گروه‌های خانوادگی در مناطق جنگلی حاضر و مبادرت به تخریب منابع طبیعی می‌کنند. این روش‌های جدید تجاوز به طبیعت، کار کنترل در عرصه‌های طبیعی را سخت‌تر می‌کند. زیرا امکان نظارت بر همه خانواده‌ها و مسافران در مناطق جنگلی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: کلنگ‌زنی و تیشه‌زنی برای کشف قارچ یکی از خسارت‌های وارده از سوی افراد است. علاوه بر اینکه به ریشه درختان میزبان آسیب می‌زند به اسپور قارچ نیز صدمه جدی وارد می‌کند.
مدیرکل منابع طبیعی گلستان ادامه داد: قارچ ترافل ابتدا باید کامل شود تا بتواند خود را تکثیر کند. اما برداشت نارس موجب می‌شود امکان برداشت آن در سال‌های بعد گرفته می‌شود.
لطفی اضافه کرد: در موضوع برداشت قارچ ترافل هیچ اختلاف نظری وجود ندارد. اما باید رویه اصولی در برداشت و بهره‌برداری آن به اهالی و ذینفعان آموزش و آنان نیز متعهد به اجرای آن شوند.
مردم این قارج را ثروت ملی بدانند(تاراج قارچ ترافل در جنگل‌های گلستان)
وی به موضوع کشت باغی این قارچ همراه به نهال فندق اشاره کرد. و گفت: کاشت نهال بلوط آغشته به قارچ ترافل به وسعت ۱۰ هکتار در شهرستان گالیکش آغاز شده‌است.
لطفی بیان کرد: شرط ادامه‌دار بودن رشد این قارچ در گلستان این است که مردم این منبع را یک ثروت ملی بدانند. از خاک، منابع طبیعی و گیاه حفاظت کنند. زیرا برداشت بدون ضابطه تا مدت‌ها ما از داشتن ترافل محروم می‌کند.
یکی از پژوهشگران منابع طبیعی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: این قارچ در مجاورت ریشه درختان بلوط رشد می‌کند. به طور معمول در اندازه یک گردو و شاید بزرگتر است که ظاهری ناهمگون و شبیه سیب‌زمینی دارد.
افزایش شمار برداشت کنندگان قارچ
روح‌اله رستمی افزود: قارچ ترافل با توجه به اینکه از نوع مایکورایزها هستند، قادر هستند عناصر خاک را در ریشه جذب و رطوبت بیشتری در اطراف ریشه درختان بلوط نگه‌دارند.
وی تصریح کرد: قارچ ترافل انواع مختلفی دارد که ۲ نوع قهوه‌ای و سیاه در گلستان بیشتر از سایر گونه‌ها مشاهده می شود. قارچ ترافل قهوه‌ای فقط در مقطع کوتاهی در بهار جمع‌آوری می‌شود. اما برداشت ترافل سیاه که گستره رویشگاهی آن وسیع‌تر است از اسفندماه آغاز و تا تیرماه ادامه دارد.
رستمی ادامه داد: بر اساس بررسی‌ها قارچ ترافل یا دنبلان کوهی در سطح حدود ۹۰ هزار هکتار از عرصه‌های دشتی و یا جنگل‌های پایین‌دست و یا میان‌دست با پوششی از درختان بلوط، انجیلی و ولیک گلستان رشد نمو می‌کند.
به اظهار وی بیشترین عرصه رویشگاهی این قارچ در مناطق شرقی استان مانند مراوه تپه و گلیداغ است. اما پراکنش آن در همه گستره استان قابل رویت است.
وی اضافه کرد: قارچ‌های جنگل‌های هیرکانی در سال‌های اخیر بنا به دلایل مختلف آماج تیشه و بیلچه بومیان و البته وسوسه تمام‌نشدنی دلالان و سودجویان قرار گرفته است. مباحثی نظیر رشد روزافزون بیکاری به‌ویژه در مناطق کم برخوردار، تنگناهای معیشتی بومیان و البته وسوسه کسب درآمدهای هنگفت و بی‌زحمت از سوی سودجویان و تحریک و تهییج قاچاقچیان و لیدرهای اصلی صادرکننده ترافل سبب شد تا روزبه‌روز بر تعداد عاملان برداشت کننده قارچ افزوده و گستره تخریب زیستگاه‌های آن افزوده شود.
زمینه حفظ ترافل را فراهم کنیم
وی بیان کرد: با توجه به افزایش روزافزون قیمت دلار و رشد صعودی قیمت قارچ ترافل و البته وضعیت معیشتی بومیان منطقه، با آغاز فصل رشد و برداشت ترافل شاهد افزایش هجوم به منابع طبیعی و تخریب جنگل‌ها به امید یافتن قارچ خواهیم بود. ضرورت دارد با بهبود شرایط اقتصادی حاشیه‌نشینان جنگل و ترسیم‌ساز و کارهای حفاظتی بهتر و البته آموزش و فرهنگ‌سازی، زمینه حفظ ترافل را فراهم کنیم.
قارچ ترافل گونه‌های مختلفی دارد و رنگ‌های آن هم در گونه‌های متفاوت از قرمز تیره تا بنفش، خاکستری، سفید و سیاه رویت می‌شود. این قارچ گونه زیرزمینی است و مصرف خوراکی در صنایع غذایی و همچنین دارویی دارد. اغلب کسانی که به دنبال جمع‌آوری قارچ دنبلان هستند، نوع سیاه آن را بیشتر از همه دنبال می‌کنند. دنبلان سیاه یکی از با ارزش‌ترین و غنی‌ترین مواد خوراکی در طبیعت است که دارای ارزش تغذیه‌ای و دارویی فراوانی است.
ارزش تغذیه‌ای این قارچ به جهت دارا بودن بیش از ۱۵ نوع پروتئین و ویتامین است. این را هم باید اضافه کرد که در رشد و تکثیر قارچ دنبلان کوهی هیچ ماده شیمیایی دخیل نیست. دنبلان تا کنون توسط انسان دست‌کاری ژنتیکی نشده‌است. به همین خاطر هم بسیار گران‌قیمت محسوب می‌شود. دنبلان سیاه کوهی که از مراتع به دست می‌آید، گرانقیمتترین و خوشمزه‌ترین نوع قارچ خوارکی و دارویی در جهان است.
دنبلان کوهی با بویی قوی سرشار از پروتئین، چربی، قند و مواد نشاسته ای، کلسیم، فسفر، آهن، پتاسیم، تیامین، نیاسین و ریبوفلاوین به همراه آب است. این قارچ سرشار از آنتی‌اکسیدان طبیعی است که در اثر حرارت از بین نمی‌رود.
خواص دارویی
برخی کارشناسان پزشکی و تغذیه، خواص دارویی دنبلان کوهی سیاه را شامل کاهش‌دهنده سطح کلسترول خون به‌طور طبیعی، تقویت و افزایش قوا و نیروی جنسی در اثر مصرف مداوم، کنترل عفونت قرنیه‌های چشم و پیشگیری از آن، کاهش‌دهنده استرس و اضطراب ناشی از فشارهای عصبی، پیشگیری از آترواسکلروز و بیماری قلبی عروقی، تقویت قوای شناختی و جلوگیری از زوال عقل در دوران سالمندی، از‌بین‌برنده علائم افسردگی در افراد مستعد و بهبود‌دهنده خلق و خو، جلوگیری از پیری زودرس و تاخیر در روند پیری به صورت طبیعی، خواص ضدمیکروبی و بهبود سیستم ایمنی بدن و تقویت قوای عمومی، پیشگیری از بروز و پیشرفت انواع سرطان با تقویت سیستم ایمنی، درمان اسهال خونی و ساده در کودکان و بزرگسالان و پیشگیری از سرماخوردگی در طول سال با مصرف دنبلان در بهار عنوان کرده‌اند.
گلستان با مساحتی در حدود ۲ میلیون و ۱۹۲ هزار و ۱۳۰ هکتار از شمال با ترکمنستان، از شرق با خراسان شمالی، از غرب با مازندران و جنوب با سمنان همسایه است.
اراضی زیر پوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار هستند. شامل ۴۵۲ هزار هکتار جنگل، ۸۶۲ هزار هکتار مرتع (شمال استان)، ۲۰ هزار هکتار اراضی ساحلی و اراضی مستثنیات و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار اراضی موات است.
منبع: ایرنا
