مهاجران افغان تصمیمی اقتصادی یا خیانت؟؟!!

مهاجران افغان یکی از چالش‌های بزرگ آینده مزارع پرورش قارچ کشور خواهند بود. صنعت قارچ کشور ما در مرحله گذر از دوران سنتی ، صنعتی و ورود به دوران مدرنیته خود قرار دارد و در این مرحله از تکامل، همیشه شاهد ناملایمات و اتفاقات خرد و کلان زیادی در تمامی عرصه ها آن از تامین مواد اولیه ، تولید محصول، صنایع تبدیلی، بازرگانی و … بوده و به دلیل اهمیت هر بخش، پرداختن جامع و آسیب شناسی هریک از آنها مستلزم زمان و تحقیقات زیادی خواهد بود.

نباید فراموش کرد شرایط سخت اقتصادی و سیاسی کنونی کشور به واسطه حضور پدیده قرن یعنی فراگیری بیماری کرونا از یک سو و از سوی دیگر تحریم های ظالمانه دشمنان کشور سبب شده تا اتفاقات و تصمیمات بعضا متحیر کننده ای، تمام آحاد و بعد های مختلف صنعت را به چالش کشیده و در این میان بویژه در یک دهه اخیر، متاسفانه به دلیل عدم تصمیمات موثر و مفید توسط متولیان صنعت قارچ کشور سبب شده تا صنعت قارچ کشور در سرازیری مخرب و تهدید کننده اقتصادی و مدیریتی خود قرار گیرد.

پدیده مخربی که قصد معرفی آن به علاقه مندان صنعت قارچ کشور را داریم، مقوله روند رو به رشد حضور  مهاجران افغان در صنعت قارچ ایران است که با آغاز دهه60، ابتدا به عنوان کارگران ساده و سپس کارگران تخصصی و با گذشت 4 دهه در حال حاضر به عنوان تولید کنندگان و مستاجرین برخی از مزارع  بنام و نام آشنا قارچ کشور است که متاسفانه در سال های اخیر سرعت بیشتری نیز پیدا کرده است.

در حالی است که در گذشته های نسبتا دور، همانطور که پیشکسوتان عزیز صنعت به یاد دارند اکثریت کارآفرینان در کنار فعالیت و فرآیند تولید کمپوست، قارچ ، بذر و خاک پوششی ، به پرورش کارگران متخصص و مهندسین تولید همت می گماردند که خوشبختانه اکثریت این دانش آموختگان کماکان در امر تولید قارچ در سراسر کشور و در پست های گوناگونی چون کارفرما، مشاور و مهندسین تولید فعال هستند و به گونه ای راهبری بخشی از صنعت را در ید توانای خود گرفته اند.

درست در شرایطی که تمام اعضاء خانواده بزرگ قارچ کشور با تلاش مضاعف در حفظ خود، مزرعه و کارگران بر ادامه حیات و تولید اصرار دارند، گروهی از مالکین کارفرمایان مزارع قارچ به بهانه های گوناگونی نظیر خستگی از تولید و حواشی آن، نداشتن توجیه اقتصادی تولید قارچ در کشور و در شرایط کنونی، نداشتن نسل جایگزین و علاقه مند به فرایند تولید و… مزارع خود را را با اجاره های قابل توجه به مستاجران و مهاجران افغان اجاره و برای خود عافیت و راحتی را تضمین می نمایند.

در نقطه مقابل، فعالان مهاجران افغان قارچ با توجه به شرایط خاص اقامت در ایران، روحیه قناعت در کار و زندگی، نداشتن واهمه از کار سخت و با باستخدام درآوردن تعداد کمی از هموطنان جوان خود (به نسبت کارفرمایان ایرانی) به تولید پرداخته و با حذف و کاهش هزینه هایی نظیر نیروی انسانی، هزینه بیمه، لباس کار و حتی عدم مواجهه با قوانین، اداره کار و سایر ارگان ها و … ، با تولید متوسطی از حیث کیفیت و کمیت قارچ، تولید قارج را برای خود از نظر اقتصادی موجه کرده اند.
این که در این شرایط بسیار سخت اقتصادی کشور، شخصی به فعالیت مقدس و پر چالش تولید پرداخته و اسباب اشتغال تعداد کثیری را ایجاد کند امری اخلاقی و پسندیده ای است ولی با نگاه دقیق تر به موضوع در خواهیم یافت که این تصمیم، یعنی اجاره مزارع قارچ کشور به مهاجران افغان اثرات مخربی برای وضعیت کنونی و حتی آینده صنعت قارچ کشور، سرمایه های مادی و معنوی آن بویژه کارگران و دانش آموختگان آن خواهد داشت. لازم بذکر است که آمار بیکاری کشور در حال حاضر قریب 20% است در حالی که فرصت های شغلی متعددی در تمامی عرصه های کشاورزی و غیر کشاورزی برای میهمانان افغانی در کشور وجود دارد.

اینکه دولت امکان و اجازه ساخت مزارع با استفاده از تسهیلات ویژه بانکی، استفاده از مزایای خاص برق، گاز، آب، حذف مالیات و حتی در برخی از نقاط کشور امتیازات خاص بیمه ای با اهداف ونیاتی چون اشتغال زایی، ایجاد محیط های کسب وکار پایدار و بهبود شرایط اقتصادی جامعه و کشور ایران است و قطعا هدف اجاره این مزارع به خارجیان و مهاجرین نبوده و نیست.

در مقدمه آورده شده که در گذشته علیرغم چالش های فراوان تولید و اشتغالزایی در کشور، کارآفرینان بخش از انرژی و سرمایه های خود را صرف پرورش نیروهای متخصص برای آینده صنعت می کردند. این نشان از این موضوع دارد که کارآفرینان عزیز در آن برهه ضمن تلاش و جهاد در حل مشکلات روز تولید و اقتصاد، به فکر آینده صنعت و کشور نیز بوده اند. این در حالی است که در شرایط کنونی بخشی از کارآفرینان و کارفرمایان تنها نجات و آسایش خود را در نظر داشته و وقهی به آینده ، شاغلین در آن و هزینه های فراوان مادی ومعنوی که برای رسیدن به این نقطه از تاریخ صنعت کشیده شده، نداشته اند.

عمل ایشان شباهت زیادی به عافیت طلبی قشر قلیلی از اعضا جامعه ای دارد که در روزهای سخت جنگ با دشمن قهار، تنها منافع خود را دیده و کالای خود را به بهانه های گوناگون از احاد نیازمند جامعه دریغ و با قیمتی گزاف تر به اجانب می فروشند. این عمل چیزی کمتر از خیانت به کشور ندارد.

عواقب ناگوار اجاره مزارع پرورش قارچ به مهاجران افغان

اجاره مزارع قارچ ساخته شده با سرمایه های ملی به مهاجران افغان اگر چه در ظاهر عملی ناشایست محسوب نمی شود ولی عواقب ناگوار زیر را در دراز مدت برای صنعت و کشور به ارمغان خواهد آورد.

1- خروج فرصت های شغلی در سطوح کارگران ساده، نیمه ماهر وماهر و همچنین در سطوح مدیران تولید و حتی مدیران ارشد مزارع از دستان با کفایت و پرتوان جوانان ایرانی و افزایش نرخ بیکاری در کشور.

2- کاهش انگیزه برای بخش سرمایه گذاری در مسیر توسعه و مکانیزاسیون مزارع،سرمایه گذاری در ساخت مزارع جدید و اشتغالزا در صنعت قارچ کشور با توجه به اشغال مزارع توسط افاغنه.

3- کاهش انگیزه در پرداخت تسهیلات توسط بخش های تامین کننده آن و سیستم بانکی با توجه به سرنوشت مزارع قارچ.

4- تزلزل صنعت آینده دار قارچ کشور، از مسیر برنامه ریزی شده به دلیل اشغال بخشی از مزارع قارچ کشور توسط افاغنه.

5- ایجاد وابستگی تدریجی بیشتر صنعت قارچ کشور به حضور افاغنه. در حال حاضر با توجه به جمعیت قابل توجه شاغلین افاغنه در صنعت قارچ کشور، ایشان به نوعی در تعیین دستمزد و حقوق در صنعت تاثیر گذار شده اند.

6- اشتغال قابل توجه افاغنه در صنعت سبب ایجاد جو بی انگیزه گی و بی اعتمادی شاغلین جوان ایرانی در ادامه فعالیت در صنعت شده است.

7- در خاتمه این دوره و در اینده با خروج غیر مترقبه افاغنه از صنعت قارچ کشور، صنعت مستعد آسیب های سنگین در بخش کارگری تولید و بحران در آن را خواهد بود. چرا که در این مدت به آموزش و ساخت نیروهای متخصص، بستر سازی تولید و توسعه در صنعت به طور جدی پرداخته نشده است.

اگر چه موجران مزارع قارچ بر اساس اهداف شخصی ،تصمیم درستی را برای ملک و سرمایه خود گرفته اند ولی ” چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است .”
در حالی که این پدیده نو ظهور – اجاره مزارع قارچ به غیر ایرانی ها- اثرات سوء و مخربی بر حال و آینده صنعت قارچ کشور و شاغلین آن دارد، از تمام ابعاد اخلاقی، حرفه ای، شرعی و ایین میهن پرستی معیوب و مردود است.

جالب اینست که مزارع بنام و بزرگی که خود را از پیشتازان صنعت قارچ کشور می دانند نیز در خیل عافیت طلبان مقطعی و موجران مزارع به افاغنه قرار دارند در حالی که به واسطه سالها فعالیت خانوادگی در این عرصه از دانش فنی مناسبی برخوردار بوده و نه به درآمد اجاره ماهیانه آن نیاز دارند.

در خاتمه باید اذعان نمود که شاید اجاره مزارع قارچ در نگاه اول منطق اقتصادی و عقلانی برای مالک آن داشته باشد ولی این تصمیم خواسته یا ناخواسته اثرات مخرب کوتاه و بلند مدت جبران ناپذیری برای صنعت داشته و از آن به عنوان یک تصمیم سالم و فکر بکر نمی توان نام برد.

سردبیر