آشنایی کامل با انواع تولید مثل جنسی و تولید مثل غیر جنسی

در تولید مثل جنسی حضور گامت‌ها الزامی است. گامت ها معمولاً در ساختاری به نام گامتانژ تشکیل می‌گردند. گامت‌هایی از یک ریسه به وجود می‌آیند قارچ‌هایی را تشکیل می‌دهند که این قارچ‌ها را هموتالیک می‌گویند. نقش کروموزوم هم اساسی است. تولید مثل قارچ به دو روش جنسی و غیرجنسی انجام میشود.

ولی اگر گامت‌ها از هیف های مختلف به وجود آیند هتروتالیک نامیده می‌شوند. یکی شدن گامت‌ها در سه مرحله انجام می‌گیرد: اتحاد کروموزوم‌‌ها یا ژن‌ها، کاریوگامی و پلاسموگامی.

آشنایی کامل با انواع تولید مثل غیر جنسی

این عمل با 5 روش امکان پذیر است.

۱ – اسپرماتیزیشن

این روش تکثیر، اغلب در آسکومیست‌ها و بازیدمیست‌ها رایج است. نقش سلول در تولید مثل جنسی نر را سلول‌هایی به نام اسپرماتیوم بر عهده‌دارند. اسپرماتیوم از طریق حشرات، باد یا آب به هیف پذیرنده انتقال می‌یابد.

۲ – سوماتوگامی

در این روش اندام جنسی خاصی به وجود نمی‌آید بلکه دو تا هیف رویشی باهم برخورد می‌کنند و تبادل هسته صورت می‌گیرد.

۳ – پلانوگامی

در این روش گامت‌ها یا سلول‌های جنسی متحرک و دارای تاژک هستند. این روش کروموزوم بیشتر در قارچ‌های آبزی رویت می‌شوند و برای انجام عمل پلانوگامی وجود آب الزامی است. زیرا گامت‌های تاژک‌دار در حضور آب فعال هستند.

۴ – گامتانژی

در این حالت سلول‌های جنسی متحرک نیستند دو گامتانژ در محل اتصال و از طریق سوراخی که ایجاد می‌گردد هسته‌های نر در گامتانژ ماده وارد می‌گردد.

۵ – گامتانژیوگامی

در این حالت دو گامتانژ باهم برخورد می‌کنند و دیواره‌ی تماس از بین می‌رود و محتویات هر دو اعم از هسته و سیتوپلاسم باهم ترکیب می‌شود. به‌عنوان‌مثال کپک نان در این گروه قرار دارد.

آشنایی کامل با انواع تولید مثل غیر جنسی

در تولید مثل غیر جنسی پیوند هسته‌ها صورت نگرفته و نوترکیبی به وجود نمی‌آید و سلول‌های جدید شبیه به
سلول مادری می‌باشند.

درصورتی‌که در تولیدمثل جنسی پیوند گامت‌ها الزامی بوده و ترکیب گامت‌ها صورت می‌گیرد و با پیوند هسته‌ها نوترکیبی ژنتیکی صورت می‌گیرد. بنابراین سلول‌های جدید ازنظر ژنتیکی از والدین خود متفاوت هستند.

۱ – تقسیم دوتایی

این روش تولیدمثل در باکتری‌ها رواج دارد، ولی در بعضی از مخمرها این روش تکثیر نیز وجود دارد. در این روش، سلول اولیه (سلول مادر) به دو سلول جدید (سلول دختر) تبدیل می‌شود.

۲ – قطعه‌قطعه شدن

در اثر قطعه‌قطعه شدن ریسه، قطعات هیف یا ریسه در شرایط مطلوب رشد کرده و نسل جدیدی را به وجود می‌آورند. این روش در طبیعت بسیار رخ می‌دهد و همچنین برای تکثیر قارچ‌ها در آزمایشگاه از این روش استفاده می‌شود.

۳ – جوانه زدن

این روش در مخمرها بسیار رواج بیشتری دارد. در هنگام جوانه زدن، یک برآمدگی در سلول اولیه (سلول مادر)، براثر کشیده شدن دیواره سلولی، به وجود می‌آید.

هسته به دو نیم تقسیم می شود و یک نیمه آن وارد جوانه می‌گردد جوانه یا سلول جدید (سلول دختر) به وجود آمده سپس از سلول مادر جدا می‌شود. در بعضی موارد، جوانه از سلول مادر جدا می شود و خود به همان طریق مذکور جوانه دیگری را به وجود می‌آورد.

۴ – تشکیل اسپور

تولیدمثل قارچ‌ها عمدتاً از این روش است. رنگ اسپور ها از سفید تا سبز، زرد، قرمز، قهوه‌ای و سیاه تغییر می‌کند. اسپورها وقتی در شرایط مساعد قرار می‌گیرند رشد می‌یابند و لوله‌ای به نام لوله تندش (germtube) ایجاد می‌کنند.

۵ – تولید مثل غیر جنسی توسط هاگ

این روش، روش پایه و معمولی در تولیدمثل غیرجنسی است. در تعریف هاگ می‌توان گفت، به هر ذره کوچک زایشی که از هیف یا از سلول مولد هاگ جداشده و به نسل جدیدی تبدیل شود هاگ اطلاق می‌شود. از انواع هاگ‌ها می‌توان به اسپورانژیوسپور، کلامیدو سپور و آتروسپور اشاره کرد.

کروموزوم در قارچ

سیب در تمام اندام و جوارح خود (به جز گرده و گامت) دارای 2n کروموزوم است در حالی که با توجه به اختصاصات ویژه قارچ‌ها (fungi) بعنوان یک موجود پست، میسیلیوم و اسپور آن دارای n کروموزوم بوده ولی خود کلاهک دارای 2n کروموزوم است.

واژه قارچ در زبان فارسی و از دید عوام و غیر متخصصین دارای تعابیر و مفاهیم چند گانه‌ای است به شکلی که از آن برای معرفی همه انواع قارچ (پرورشی و خودرو) و بخش‌های مختلف آنها استفاده می‌شود.

بعنوان مثال از واژه قارچ برای معرفی قارچ خوراکی دکمه‌ای با نام علمی Agaricus biosprous، کلاهک آن و معرفی سایر قارچ های خوراکی ، غیرخوراکی و دارویی نیز استفاده می‌شود.

نقطه مقابل این واژه، مفاهیم و اسامی است که افراد متخصص برای قارچ‌ها بکار می‌برند. همانطور که اشاره شد قارچ در مفهوم عام جامعه تنها به میوه قارچ (کلاهک قارچ و  Fruit Body)  اطلاق می‌شود که در حقیقت اندام تولیدکننده اسپور قارچ‌های چتری است.

واژه fungi (معادل قارچ) که متخصصین آن را به کار می برند اسم عامی است که شامل تمام قارچ‌های شناخته شده و ناشناخته در طبیعت که بواسطه تولید اسپور (تکثیر جنسی) و میسیلیوم (ثکثیر غیر جنسی) در طبیعت انتشار میابند‌، است. واژه دیگر مورد استفاده صاحبان فن mushroom است.

برای تبین دقیق موضوع می‌توان به قیاس میوه سیب به درخت سیب در مقابل کلاهک قارچ به میسیلیوم یا بدنه قارچ پرداخت. وظیفه میوه سیب تولید بذر و درخت سیب حکم بدنه آن را دارد و در نقطه مقابل کلاهک قارچ نیز وظیفه تولید اسپور را در قارچ دارد.

نکته قابل توجه اینست که برای رشد درخت، ساقه و میوه سیب دمای محیط ثابتی نیاز است ولی در قارچ تا زمانی که شرایط برای رشد میسیلیوم (رشد رویشی – دمای 25، رطوبت 95% و غلظت دی اکسید کربن 4000ppm<) مهیا باشد کلاهکی بوجود نخواهد آمد و در زمانی که شرایط  برای این رشدرویشی مهیا نباشد( دما17درجه، رطوبت 85% و غلظت دی اکسید کربن حدود800ppm ) تولید کلاهک قارچ و اسپور آغاز می‌گردد.

 تولید مثل در قارچ

به منظور تفهیم کامل نسبت و رابطه کلاهک با مکانیسم تکثیر در قارچ، می‌توان آن را با اندام تولید مثل ماده در یک گیاه قیاس و تشبیه کرد. اگر قارچ (ماشروم) معادل اندام جنسی بدون جنس باشد، در این قیاس می‌توان بدنه رویشی قارچ(میسیلیوم) را با تخمدان مقایسه کرد که تخم‌های بی‌جنس زیادی را به‌طور همزمان آزاد می‌کند.

این امر باعث می‌شود هوا شبیه لوله‌های رحمی باشد و تمام سطح زمین به لایه رحمی تبدیل شود که جنین در حال رشد (میسلیوم رویشی قارچی) را تغذیه می‌کند.

این یک قیاس جالب و دقیق است که از ایده زمین به‌عنوان مادر ما پشتیبانی می‌کند، زیرا تمام زندگی کاشته شده و درنهایت از سطح زمین چشمه می‌گیرد. چه رحِم باورنکردنی است که انواع مختلف زندگی را پرورش می‌دهد!

شناخت اصولی قارچ

موضوعات فوق مطالبی است که باید توسط متخصص ژنتیک قارچ و پرورش‌دهنده قارچ فهمیده شود که به دنبال تولید نژادهای مناسب برای کشت هستند.

نژادهای قارچ (ماشروم) کشت‌شده دارای ارزش هستند و هدف، ثبات در تولید است؛ بنابراین برای انتشار قارچ (ماشروم) کلون‌ها که ابزاری برای تولیدمثل غیرجنسی هستند، به‌جای اسپور مورداستفاده قرار می‌گیرند.

اکنون‌که کمی در مورد جنسیت قارچ‌ها فهمیدید، شاید می‌بینید که نژادهای حاصل از ترکیب‌های مختلف ۲ اسپور سازگار، مخلوقات منحصربه‌فردی همراه با تنوع فراوان، شبیه به یک توله‌سگ خواهند بود.

هر ترکیبی از اسپور منجر به مخلوقات مختلف خواهد شد و به‌سختی وضعیتی وجود خواهد داشت که فرد بخواهد به نتایج مداوم در تولید قارچ دست یابد.

پرورش‌دهنده ترکیبات زیادی را ایجاد می‌کند. به دنبال آن باشید که تولیدکننده قارچ‌های مطلوب شوید، سپس آن را به‌طور انحصاری استفاده کنید. سعی کنید تا حداکثر بهره‌وری خود را با استفاده از روش‌های ذخیره‌سازی و انتشار که باعث حفظ تازگی و خواص نژاد می‌شود، حفظ کند.

پرورش‌دهنده از اسپور برای تولید تنوع و نژادهای جدید باکیفیت عالی برای رشد استفاده می‌کند. اما پرورش‌دهنده قارچ تجاری از کشت بافت برای به حداقل رساندن تغییر در نژاد انتخاب‌شده بکارگیری می‌کند. همچنین اطمینان حاصل می‌کند که هر محصول تولید قارچ به کیفیت بالا و عملکردی که برای این نژاد انتخاب‌شده است، برسد.

نیاز به یادگیری

با یادگیری بسیار در مورد پرورش قارچ‌ها و ایجاد گونه‌های جدید قارچ، برای ادامه کار به هر دو نوع کار نیاز داریم. پرورش‌دهندگان باید دائماً در حال تغییر و تحول جدید باشند و انتخاب‌های جدیدی را برای نژادهای بهتر، مغذی‌تر، خوشمزه‌تر، با بازده بالاتر و سریع‌تر انجام دهند، درحالی‌که تولید کننده و پرورش‌دهنده بذر همچنان به حفظ و استفاده از جدیدترین حالت که هنر / دانش را تولید کرده است می‌پردازد.

مکانیسم تولیدمثل جنسی در قارچ‌ها باید توسط تولیدکننده قارچ و پرورش‌دهنده قابل درک و کنترل باشد تا از این طریق تهیه مداوم قارچ خوراکی زیبا و خوشمزه داشته باشد.

ویدیو آموزشی تولید مثل قارچ ها، تولیدمثل فرایندی زیست‌شناختی است که در آن ارگانیسم‌های تازه و منفردی به وجود می‌آیند. زادآوری از خصوصیّت‌های بنیادین تمام انواع حیات است.