عامل بیماری حباب، کپکی است که قبلاً به نام ورتیسیلیوم فانگیکولا Vertcilium Fungicola معروف بود ولی اکنون به نام لکانی سیلیوم فانگی کولا Lecanicilium Fungicola تغییر کرده است.
این بیماری با تشکیل ریسه‌های کرکی خاکستری و لکه‌های قهوه‌ای ظاهر قارچ را غیرعادی و بدقواره کرده، مانع از عرضه محصول به بازار می‌شود.اسپورهای چسبناک حباب به‌سرعت توسط گردوغبار، حشرات و انسان‌ها منتشر می‌شود.
علائم حباب خشک
این بیماری معمول‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری قارچ دکمه‌ای محسوب می‌شود. آلودگی از خاک مخصوصاً خاک پیت سرایت می‌کند. در مراحل ابتدایی آلودگی لکه‌های قهوه‌ای بر روی کلاهک قارچ ظاهرمی شود که این مرحله از بیماری ممکن است با بیماری لکه قهوه‌ای باکتریایی اشتباه گرفته شود.
قارچ بیمارگر علائم مختلفی را روی میزبان خود ایجاد می‌کند. حباب خشک همان توده های گرد تمایز نیافته است؛ پایه‌های کج شده و ترک خورده و کلاهک‌های لکه‌دار از علائم این بیماری هستند. نوع علائم ایجادشده به مرحله رشدی قارچ در زمان آلودگی بستگی دارد؛ علائم بدشکلی در هر دو بیماری حباب‌تر و حباب خشک بسیار شبیه هم هستند.
در مرحله ابتدایی تشکیل ته سنجاقی‌ها، توده‌های متمایز نشده قارچی به‌طورمعمول با قطر دو سانتیمتر ایجاد می‌شود. گاهی این توده‌ها ممکن است بزرگ‌تر باشد و با علائم بیماری حباب‌تر اشتباه گرفته شوند. در این بیماری، نیز، ممکن است قطرات مایع کهربایی‌رنگ (اوز) همانند بیماری حباب‌تر دیده شود.
مهم ترین علامت
حباب، مهم‌ترین علامت بیماری است؛ اگر عامل بیماری از زمان دادن خاک‌پوششی در خاک وجود داشته باشد علائم بیماری بیشتر به صورت حباب خشک نمایان می‌شود.
اما آلودگی در مراحل بعدی پس‌ازاینکه قارچ خوراکی شکل خود را به‌دست آورد دو نوع علائم دیگر بیشتر نمود می‌کند که اندام‌هایی با پایه های کج و ترک‌خورده و لکه‌های نکروز قهوه‌ای‌رنگ روی کلاهک است. زمانی که قارچ در مراحل بعدی رشد آلوده شود کلاهک به‌صورت کامل متمایز نمی‌شود و یا پایه و کلاهک قارچ بدشکل می‌شوند.
چنین قارچ‌های آلوده‌ای با میسلیوم خاکستری- سفید قارچ بیمارگر پوشیده می‌شوند رنگ این قارچ‌ها معمولاً تغییر کرده و ظاهر خشکی پیدا می‌کنند. با گذشتزمان، توده‌های بدشکل به قهوه‌ای روشن تغییر رنگ می‌دهند. گاهی اوقات قارچ‌ها کاملاً شکل‌گرفته و بالغ می‌شوند و علائمی مانند رشد زگیل یا برآمدگی‌های کوچک در بالای کلاهک نشان می‌دهند.
کنترل بیماری حباب خشک
یک روش تشخیص ساده این است که قارچ آلوده را داخل دستمال‌کاغذی پیچیده دریک ظرف پلاستیکی درب بسته قرار می دهند. رطوبت موجب تحریک عامل بیماری می‌شود. چنانچه لکه‌های ناشی از حباب خشک باشد بعد از چند روز رنگ خاکستری و بافت پرزی تبدیل خواهند شد.
بررسی دقیق همه منابع احتمالی و ابزارهای پخش بیماری ضروری است. جعبه‌های پلاستیکی مورداستفاده به‌خصوص اگر به‌طور مستقیم به سالن‌های کشت وارد شوند به‌عنوان یک منبع اولیه آلودگی مطرح خواهند بود. ترکیبات اولیه موردنیاز برای ساختن خاک‌پوششی، می‌توانند منبع آلودگی باشند زیرا عامل بیماری از خاک پیت، نیز، گزارش‌شده است. آلودگی خاک می‌تواند بعدازاینکه مواد اولیه وارد فارم شوند اتفاق بیافتد.
ضدعفونی محل نگهداری خاک و رعایت اقدامات بهداشتی جهت جلوگیری از آلوده شدن توسط بخش‌های دیگر فارم ضرورت دارد. در زمان خاک‌دهی حساسیت به آلودگی از طریق مایه تلقیح هوا زاد بسیار بالا است.
بایستی همیشه محل تیمار و نگهداری خاک‌پوششی را بسیار تمیز نگه داشت. باید یک حوضچه عمیق ضدعفونی پا در ورودی محوطه انبار خاک ایجاد شود و از ورود آب سایر بخش‌ها به آن جلوگیری شود. باید تجهیزاتی مخصوص آماده‌سازی و مخلوط کردن خاک اختصاص داده شود و این تجهیزات نباید از این محوطه خارج شوند.
پیشگیری و نحوه‌ی درمان
-به‌محض دیدن علائم بیماری باید روی آن را با دستمال‌کاغذی مرطوب شده توسط آب یا مواد ضدعفونی‌کننده بپوشانید و سپس دست را در کیسه پلاستیک داخل کرده با دقت مواد منطقه آلوده را از بستر خارج کرده و کیسه پلاستیکی را برعکس تاکرده دربان را ببندید.
-روی منطقه‌ی آلوده را باید مجدد با دستمال‌کاغذی پوشانده و مواد ضدعفونی‌کننده (نمک) اضافه گردد.
-رعایت بهداشت، کنترل حشرات، خارج کردن قارچ‌های آلوده قبل از برداشت و آبیاری، مسدود کردن شکاف‌ها، درزها، منافذ، کف و دیوارها، کاهش تعداد برداشت کوک اوت یا ضدعفونی کردن سالن پرورش در انتهای چرخه‌ی تولید راهکارهای مناسب برای برطرف کردن بیماری است.
نکات کلیدی در مورد مدیریت بیماری حباب خشک
– باید عامل بیماری به‌درستی شناسایی شود تا اقدامات کنترلی مربوط به آن بیماری مورداستفاده قرار بگیرد.- اصول بهداشتی را به‌دقت در فارم اجرا کنید.
– توجه ویژه‌ای به‌پایان دوره و برداشت قارچ داشته باشید.
– اطمینان حاصل کنید که مواد مورداستفاده برای تهیه خاک‌پوششی در جای تمیز و مناسبی ذخیره و مخلوط می‌شوند.
– توجه ویژه‌ای به عملیات خاک‌دهی داشته باشید (به‌خصوص در سیستم قفسه‌ای) تا امکان آلودگی به گردوخاک وجود نداشته باشد.
– بعد از خاک‌دهی به‌هیچ‌وجه مواد زائد روی کف سالن و داخل شکاف‌ها را با فشار آب تمیز نکنید.
– مگس‌ها و کنه‌ها را کنترل کنید.
– قبل از قارچ چینی یا آبیاری، همه قارچ های آلوده یا مشکوک به آلودگی را به‌دقت جمع‌آوری کنید.
– زمانی که خطر بیماری بالا است از پروکلراز منگنز استفاده کنید.
– درصورتی‌که کنترل بیماری آن‌چنان‌که موردنظر ما است انجام نشد غلظت قارچ‌کش، یکنواختی پخش شدن آن یا عدم کارایی آن را بررسی کنید.
– تجزیه قارچ‌کش را بررسی کنید و در صورت مشاهده تانکر سم‌پاش را به‌طور کامل تمییز کنید تا عاری از مواد آلی باشد زیرا مواد آلی تجزیه قارچ‌کش می‌شوند.
– سالن‌های به‌شدت آلوده را هر چه سریع‌تر کوک آوت و یا با مواد شیمیایی ضدعفونی و تخلیه کنید.
– زمانی که سطح بیماری در فارم، به‌خصوص در فلش سوم بالا باشد از استراتژی برداشت دو فلشه استفاده کنید (یعنی پس از برداشت فلش دوم سالن را تخلیه کنید.)
– در کف جعبه‌های کشت، پلاستیک پلی اتلینی پهن کنید.
