پرورش قارچ دکمه‌ای سفید در منزل

پرورش قارچ در منزل امروزه به عنوان یک دغدغه مهم برای افراد جهت یادگیری به عنوان شغل دوم محسوب می‌گردد.
ممکن است پرورش قارچ دکمه‌ای به صورت تجاری کار دشواری باشد، اما روش ساده‌ای برای رشد قارچ دکمه‌ای در منزل وجود دارد. هر چند برای پرورش قارچ دکمه‌ای در خانه باید حتما مقدماتی از رشد قارچ را بدانید.

پرورش قارچ دکمه‌ ای سفید آسان است. اما نه به سادگی کشت سبزیجات دیگری مثل گوجه فرنگی یا اسفناج؛ چون قارچ برای رشد به نور خورشید نیاز ندارد، یک سرگرمی خوب در خانه محسوب می‌شود. فقط کافی است که بتوانید محیط رشد و عوامل محیطی نظیر رطوبت، دما، نور و جریان هوا کنترل کنید، تا در تمام سال بتوانید قارچ پرورش دهید.

آموزش مراحل پرورش قارچ در منزل و کسب درآمد و فروش آن از صفر تا صد

در این مقاله، کلیه سوالات شما درباره چگونگی کشت قارچ در منزل را پاسخ خواهیم داد.

چگونه در منزل قارچ دکمه ای پرورش دهیم؟

پرورش قارچ در منزل علاوه‌ بر اینکه یک سرگرمی جذاب و آموزنده است، می‌تواند به منبع درآمدی سودآور نیز تبدیل شود. با کمی برنامه‌ریزی و تلاش می‌توانید قارچ‌های باکیفیت و خوشمزه‌ای را در منزل پرورش دهید و به بازار عرضه کنید.

مراحل کلی آموزش پرورش قارچ در منزل:

1- انتخاب نوع قارچ:

• اولین قدم انتخاب نوع قارچی است که می‌خواهید پرورش دهید.
• قارچ‌ دکمه‌ای، قارچ صدفی و قارچ شیتاکه از محبوب‌ترین و پرمصرف‌ترین قارچ‌هایی هستند که برای پرورش در منزل مناسبند.
• هر نوع قارچ شرایط خاص خود را برای رشد دارد. بنابراین قبل از انتخاب، تحقیقات لازم را انجام دهید و با توجه به شرایط محیطی منزل خود، نوع مناسب را انتخاب کنید.

2- تهیه بستر و بذر

• بستر رشد قارچ از مواد آلی مانند کمپوست، کاه و یونجه تهیه می‌شود.
• می‌توانید بستر آماده را از فروشگاه‌های کشاورزی تهیه کنید یا خودتان آن را با ترکیب مواد مناسب تهیه کنید.
• بذر قارچ نیز به صورت اسپور یا بذر آماده در فروشگاه‌های کشاورزی موجود است.

3-  آماده‌سازی محیط:

• برای پرورش قارچ به مکانی با دمای خنک، رطوبت بالا و تهویه مناسب نیاز دارید.
• زیرزمین، انباری یا حتی یک کمد تاریک می‌تواند مکان مناسبی برای پرورش قارچ باشد.
• دمای محیط باید بین 15 تا 20 درجه سانتی‌گراد و رطوبت باید بین 70 تا 90 درصد باشد.

4-  کاشت قارچ:

• بستر آماده شده را در ظرف مناسب مانند سینی یا کیسه پلاستیکی قرار دهید.
• بذر قارچ را به طور یکنواخت روی بستر پخش کنید.
• بستر را با اسپری مرطوب کنید و روی آن را با پلاستیک بپوشانید.
• ظرف را در مکانی گرم و تاریک قرار دهید.

5-  مراقبت از قارچ:

• هر روز صبح و عصر بستر را با اسپری مرطوب کنید.
• پلاستیک را به مدت چند ساعت در روز بردارید تا هوا به داخل ظرف جریان یابد.
• پس از چند روز، قارچ‌ها شروع به رشد می‌کنند.
• زمانی که قارچ‌ها به اندازه کافی بزرگ شدند، می‌توانید آنها را برداشت کنید.

6- برداشت و نگهداری قارچ:

• برای برداشت قارچ از چاقو یا قیچی تیز استفاده کنید و قارچ‌ها را از پایه جدا کنید.
• قارچ‌های برداشت شده را در یخچال نگهداری کنید تا ماندگاری آنها افزایش یابد.

7-  فروش قارچ:

• پس از برداشت قارچ، می‌توانید آنها را به صورت تازه به بازار عرضه کنید.
• می‌توانید با رستوران‌ها، فروشگاه‌های مواد غذایی و یا حتی به صورت آنلاین به مشتریان خود قارچ بفروشید.

نکات مهم برای موفقیت در این صنعت که باید با آن‌ها آشنا شوید:

بذر قارچ دکمه‌ای(spawn)

دانه‌ یا بذر قارچ را اسپان می‌نامند. بذرها در یک ماده رشد سرشار از مواد آلی و نیتروژن رشد کرده و در قالب کیت‌های پرورش قارچ نیز در بازار موجود هستند. آن‌ها را می‌توان در فضای باز که شرایط مناسب است پرورش داد.

قارچ‌ها انواع مختلفی دارند، اما فقط برخی از آنها قابل کشت هستند و قارچ دکمه‌ ای سفید یکی از آنهاست که در سراسر جهان کشت می‌شود. قارچ دکمه‌ای در اروپا، استرالیا، ایالات متحده آمریکا، چین، و ایران به وفور کشت می‌شود.

انتخاب محل پرورش قارچ دکمه‌ای سفید

برای پرورش قارچ در منزل نیاز به مکانی داریم که بتوان در آن دما و رطوبت را کنترل کرد. هرجایی مثل زیر سایه درخت، یک انباری یا اتاقک زیرپله، یا زیرزمین مکان مناسبی برای این کار محسوب می‌شود. شما می‌توانید یک تونل برای رشد قارچ بسازید تا کنترل دما و رطوبت ساده‌تر باشد. در فصل زمستان در مناطق دشتی، و در فصل تابستان در مناطق تپه ماهور هوا برای پرورش آن‌ها در فضای باز نیز مساعد است.

آب و هوا برای پرورش قارچ

بهتر است در شروع فصل زمستان، از بذرها برای پرورش قارچ دکمه‌ای استفاده کنید. زیرا دمای مناسبی برای رشد بذر وجود دارد و دما در زمستان برای تولید قارچ ایده‌آل است. قارچ‌های دکمه‌ای سفید دمای پایین‌تر از 16 درجه سانتیگراد تا 19 درجه سانتیگراد ترجیح می‌دهند. گونه‌های جدیدی نیز برای رشد در دماهای بالاتر در دمای 28 تا 30 درجه سانتیگراد در حال توسعه هستند که مدیریت آن‌ها ساده‌تر است.

بهترین محیط برای پرورش قارچ دکمه‌ای

قارچ دکمه‌ای برای رشد حداکثری، به یک بستر مناسب نیاز دارد. بستر، نوعی خاک برای رشد قارچ و سایر گیاهان است که مواد مغذی و محیط مورد نیاز را برای رشد فراهم می‌کند. مانند سایر گیاهان، گونه‌های مختلف قارچ‌ها انواع متفاوتی از بستر را ترجیح می‌دهند. بستر باید پاستوریزه شود تا باکتری‌های رقیب و سایر میکروارگانیسم‌ها را از بین ببرد و قارچ‌ها به راحتی بتوانند رشد کنند.

ویژگی‌ های مورد نیاز یک بستر خوب برای رشد قارچ دکمه ای سفید:

• 1 تا 2 درصد نیتروژن
• سرشار از منیزیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر و گوگرد
• سطح pH بین 5 تا 6.5
• رطوبت 50 تا 70 درصد
• کاملا پاستوریزه

بعد از آشنایی با مراحل فوق و انتقال کمپوست به محیط مناسب باید به ترتیب موارد خاکدهی، هوادهی، رافلینگ را انجام داد. با شروع پیش فلش میتوان تا چهار مرحله قارچ برداشت کرد. برای آشنایی بیشتر به مقالات و موضوعات فوق مراجعه و با دقت آنها را مطالعه کنید.

بسترهای رایج برای پرورش قارچ در منزل از صفر تا صد:

1- تفاله قهوه

تفاله‌های قهوه محیط بسیار خوبی برای رشد قارچ دکمه‌ای هستند و به راحتی می‌توان آن‌ها را از کافی شاپ‌ها تهیه کرد. از آن‌جا که این تفاله، ارزان‌تر به دست می‌آید، شاید برای یک مبتدی شروع خوبی به شمار آید. برای تبادل بهتر هوا، باید از کاه 20 درصد استفاده شود و یک کیلوگرم تفاله قهوه برای 100 گرم بذر قارچ کافی است.

 2- الیاف نارگیل

برای تهیه الیاف نارگیل از پوسته نارگیل آسیاب‌شده استفاده می‌شود و برای افزایش توانایی نگهداری و حفظ رطوبت، آن را با ورمیکولیت مخلوط می‌کنند. این مخلوط را می‌توان در بازار پیدا کرد. 10.5 فنجان ورمیکولیت را در یک کیلوگرم الیاف نارگیل مخلوط کنید و 21 فنجان آب جوش به آن اضافه نمایید. بعد از گذشت چهار ساعت، این مخلوط قابل استفاده است.

3- کاه (کلش گندم)

کاه گندم و سایر ضایعات کشاورزی مانند کاه شلتوک یا ساقه ذرت مواد ارزان قیمتی هستند که می‌توان از آنها برای پرورش قارچ دکمه‌ای استفاده کرد. می‌توانید مکمل‌هایی را هم برای افزایش باروری و مواد مغذی به کاه اضافه کنید. مواد شیمیایی مختلفی مانند پراکسید یا هیدروکسید کلسیم برای تهیه بستر کاه وجود دارد.

برای این کار می‌توانید از روش گرم کردن استفاده کنید. کاه را در کیسه بریزید و به مدت یک ساعت در آب گرم شده تا دمای 71 درجه سانتیگراد قرار دهید. به یاد داشته باشید قبل از استفاده، کاه به خوبی آبکش شود.

4- قطعه‌های چوبی سخت

گلوله‌های چوبی سخت نیز محیط خوبی برای رشد قارچ دکمه‌ای هستند. 10 گلوله و 3 لیتر آب را مخلوط کنید تا بستر آماده شود. برای افزایش باروری مواد مغذی اضافه نمایید. می‌توانید پوسته سویا را در قطعات چوب سخت با نسبت‌های مختلف مخلوط کنید که به این مخلوط Master Mix می‌گویند.

5- استفاده از مقوا

مقوا احتمالا ارزان‌ترین و آسان‌ترین بستر برای یک مبتدی برای شروع پرورش قارچ دکمه‌ای است، زیرا رطوبت را حفظ کرده و تبادل هوا را به سادگی فراهم می‌کند.

6- کود به عنوان بستر رشد

استفاده از کود برای پرورش قارچ دکمه‌ای سفید گزینه مطلوبی است، زیرا این نوع قارچ این نوع محیط رشد را ترجیح می‌دهد. عموما برای پرورش قارچ از کود مرغ، گاو، اسب و انواع دیگر کود استفاده می‌شود. معمولاً یک قسمت الیاف نارگیل را با دو قسمت کود مخلوط کرده، و قبل از استفاده به آن آب اضافه می‌نمایند. دقت کنید که مخلوط باید استریل شود.

7- کنده‌های درخت

کنده‌های درخت می‌توانند بستر مناسبی برای پرورش قارچ دکمه‌ای در فضای باز باشند. کنده‌ها باید سه تا چهار فوت طول داشته و بدون قارچ باشند. سن آنها باید بیش از چهار ماه، و تمیز و سالم باشند، زیرا کنده‌های پوسیده برای رشد قارچ مناسب نیستند.

نکات مهم در مراحل رشد قارچ دکمه‌ای:

کشت قارچ دکمه ای نکات و ریزه‌کاری‌هایی دارد که در ادامه به تشریح آنها می پردازیم.

تکثیر قارچ دکمه‌ای

دانه قارچ را بذر و اختلاط بذر در محیط رشد را تکثیر می‌نامند. تکثیر یا در لایه بالای 7 تا 10 سانتیمتری بستر یا به طور کامل در محیط انجام می‌شود. میزان تکثیر باید 0.5 تا 0.75 درصد وزن بستر مرطوبی باشد که می‌خواهید قارچ‌های خود را در آن پرورش دهید.

اگر قرار است قارچ‌ها، بعد از تکثیر در بستر رویش رشد کنند، سطح بستر را با یک تکه روزنامه پوشانده و سپس روی آن را یک ورقه پلاستیکی بکشید. اگر قارچ‌ها را در کیسه‌ رشد می‌دهید، پس از پوشاندن سر آن با نوار لاستیکی یا نخ به گونه‌ای ببندید که تبادل هوا به راحتی انجام شود.

پنجه‌ دوانی یا اسپان ران (Spawn Run)

در مرحله پنجه‌دوانی، قارچ‌های دکمه‌ای شروع به رشد به صورت یک سری نخ‌های سفید می‌کنند که به این رشته‌ها میسلیوم می‌گویند. فاصله بین تکثیر و رشد میسلیوم را پنجه‌دوانی می‌گویند. برای پنجه‌دوانی پرورش قارچ در منزل به دمای 22 تا 26 درجه سانتیگراد نیاز است که در حدود 2 تا 3 هفته کامل می‌شود.

لایه پوششی قارچ دکمه‌ ای

پس از اتمام پنجه‌دوانی، لایه‌ای از مواد مرطوب روی میسلیوم پخش می‌شود. عملکرد لایه پوششی حفظ رطوبت و جلوگیری از خشک شدن کمپوست است. این ماده می‌تواند آلی، معدنی و یا ترکیبی از معدنی و آلی باشد و ممکن است خاک رودخانه یا پیت ماس ​​به‌کار رود. به هر حال بهتر است 4 درصد آهک هم به مواد اضافه شود.

در هنگام انتخاب مواد برای لایه پوششی قارچ دکمه‌‌ای به چه مواردی دقت کنیم؟

• pH مواد پوششی باید 6.5 تا 7.5 باشد
• توانایی نگهداری رطوبت را داشته باشد
• عاری از میکروب و حشرات باشد
• تبادل هوای آسانی را فراهم کند

برای پرورش قارچ در منزل این مواد باید قبل از استفاده پاستوریزه شوند. پس از لایه‌برداری، روی لایه پوششی آب بپاشید تا مرطوب بماند. برای تولید قارچ باید دما را از 16 تا 19 درجه سانتیگراد و رطوبت را از 90 تا 95 درصد حفظ کنید. به این منظور می‌توانید از ورق پلاستیکی استفاده کنید.

 

کشت قارچ دکمه‌ای

وقتی میسلیوم روی سطح بدنه ظاهر شد، ورق پلاستیکی را بردارید. درجه حرارت را بین 16 تا 19 درجه سانتیگراد حفظ کنید. تولید قارچ نیاز به هوای تازه با رطوبت 85 درصد دارد. با روزی 2 تا 3 بار آب پاشیدن، می‌توان بدنه را مرطوب نگه داشت. به این ترتیب قارچ‌ها در عرض 18 تا 24 روز مانند دکمه‌های کوچک ظاهر می شوند.

برداشت قارچ دکمه‌ای

زمانی که قارچ‌ها به شکل تخم مرغ در آمدند آماده برداشت هستند. با کمی پیچاندن می‌توانید قارچ‌های دکمه‌ای را بچینید. بعد از یک بار چیدن قارچ‌ها بعد از 8 تا 10 روز برای چیدن مجدد آماده هستند. قارچ‌ها را می توان 4 تا 6 بار از یک محصول برداشت کرد.

تولید قارچ دکمه‌ ای

اگر محیط و مراقبت مناسب برای پرورش قارچ در منزل فراهم کنید، می‌توانید از یک متر مربع 20 تا 30 کیلوگرم قارچ تهیه کنید. تولید قارچ دکمه‌ای به شدت به محیطی که قارچ در آن رشد می‌کند بستگی دارد. اگر مراقبت لازم را انجام ندهید یا نتوانید تمام مواد اولیه ذکر شده را تهیه کنید، میزان تولید شما ممکن است در حد 10 تا 15 کیلوگرم باقی بماند.

زمان لازم برای رشد

حدود سه تا چهار هفته طول می‌کشد تا میسلیوم پس از تکثیر ظاهر شود. هنگامی که میسلیوم ظاهر می‌شود، و لایه پوششی را روی آن قرار می‌دهید؛ ظرف 18 تا 24 روز قارچ‌ها مانند دکمه‌های کوچک ظاهر می‌شوند. هنگامی که قارچ‌ها به شبیه به تخم مرغ شدند، می‌توانید آنها را برداشت کنید. رشد قارچ دکمه‌ای از تکثیر تا برداشت حدود 50 تا 60 روز طول می‌کشد.