نشان استاندارد حلال چیست؟

نشان استاندارد حلال یا گواهینامه حلال (HALAL)، یک مهر تأیید برای محصولات خوراکی است که نشان می‌دهد از نظر شرعی پاک و مجاز است و مسلمانان می‌توانند با اطمینان از آنها استفاده کنند. کلمه “حلال” در زبان عربی به معنای “مجاز” است و مقابل آن، “حرام” به معنای “ممنوع” قرار دارد. از آنجائیکه مصرف غذاهای حلال برای مسلمانان واجب و در متون قرآنی بر آن تاکید شده است، رعایت این مفاهیم برای انتخاب غذا، نوشیدنی و سایر محصولات مصرفی اهمیت بالایی دارد.

وقتی روی یک محصول، گواهی حلال درج میشود، یعنی مراحل تهیه و تولید آن بر اساس قوانین و موازین اسلامی انجام شده‌است. این نشان، برای مسلمانان سراسر جهان، یک معیار مهم جهت انتخاب محصولات خوراکی است.

با توجه به گسترش و رشد بالای مصرف غذای حلال در جهان و توجه مشتریان به این نشان طی سال‌های اخیر، فرصت مناسبی برای تولیدکنندگان مواد غذایی ایجاد شده‌ تا با تولید محصولاتی با نشان استاندارد حلال، بتوانند در بازار‌های جهانی به جایگاه مناسب دست پیدا کنند.

شرایط غذای حلال

داشتن نشان حلال (HALAL) تضمینی بر رعایت موازین شرع اسلام، طی پروسه تولید و فراوری آن محصول خوراکی است. برای دریافت گواهینامه استاندارد حلال جنبه‌های مختلف تهیه، روش تولید، بسته‌بندی، طبخ و نگهداری، در نظر گرفته خواهد شد.
بنابراین وجود این لوگو روی مواد غذایی، به مصرف‌کنندگان مسلمان اطمینان می‌دهد که محصولات مصرفی آنها مطابق با موازین شرعی و اعتقاداتشان تهیه و فراوری شده‌است.

مهمترین جنبه‌های رعایت استاندارد حلال در محصولات غذایی شامل موارد زیر است:

مواد اولیه حلال: مواد اولیه باید از منابعی مطابق با اصول اسلامی تامین شود. برای مثال ژلاتین مورد استفاده در محصولات نباید از استخوان خوک باشد.

فرآیند تولید: تمامی مراحل تولید، از فرآوری تا بسته‌بندی، باید عاری از هرگونه ماده یا فرآیند غیرحلال باشد.

گوشت: یکی از مهم‌ترین بخش‌ها مربوط به گوشت است. هر نوع گوشت مصرفی، باید از حیوانات حلال‌گوشت طبق موازین اسلامی تهیه شود.
برای ماهی نیز، داشتن پولک شرط اصلی است.

ذبح اسلامی یا ذبیحه: یک بخش کلیدی در قوانین حلال است. این روش خاص ذبح، شامل خواندن دعا و رعایت رفتار انسانی با حیوان است تا هم اخلاقی و هم شرعی باشد.

گوشت خوک: گوشت خوک و فرآورده‌های آن، در اسلام بطور کامل حرام است و مصرف آن‌ مجاز نیست.

الکل: مواد غذایی‌ که در فرآیند تولید یا جهت نگهداری آنها از الکل استفاده شود، از نظر اسلام حرام است. همچنین مواد تخمیری نیز شامل این مورد، میشوند.

آلودگی متقاطع مواد غذایی: یعنی طی پروسه تولید یک محصول خوراکی تداخلاتی با مواد غذایی غیرحلال صورت گیرد. مثلا داخل همان ظروف و دستگاه‌هایی که غذاهای غیرحلال تولید میشود، مواد غذایی حلال نیز فراروری شود.

ظروف و وسایل آشپزی: باید کاملاً تمیز و عاری از هرگونه آلودگی باشند تا محصول بطور کامل حلال باقی بماند.

آیا ارگانیک یا طبیعی بودن همان حلال است؟

خیر، وگان، رژیمی، ارگانیک یا طبیعی بودن یک محصول لزوماً به معنی حلال بودن آن محصول نیست. همچنین، حلال بودن یک محصول دلیل برارگانیک یا طبیعی بودن آن نیست. این ۲ مفهوم دارای معانی مختلف و جدا از هم هستند. هرچند برخی موارد ممکن است با هم تلاقی داشته باشند.

 

تفاوت بین استاندارد حلال و استاندارد ارگانیک و طبیعی

ویژگی	حلال (Halal)	ارگانیک / طبیعی (Organic / Natural)
مبنای اصلی	احکام و قوانین شرعی اسلام	استانداردهای کشاورزی و زیست‌محیطی
شامل چیست؟	نوع حیوان، روش ذبح، استفاده از مواد اولیه مجاز از نظر شرع، عدم وجود الکل یا گوشت خوک، پاک بودن ابزار و…	عدم استفاده از سموم شیمیایی، آفت‌کش‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، افزودنی‌های مصنوعی یا دستکاری ژنتیکی
هدف اصلی	تطابق با دستورات دینی و اطمینان از مجاز بودن مصرف برای مسلمانان	حفظ سلامت مصرف‌کننده، حفاظت از محیط زیست و سلامت خاک و منابع طبیعی
مثال نقض	ممکن است یک ماده ارگانیک (مثلاً گوشت خوک پرورش‌یافته بدون آنتی‌بیوتیک) ارگانیک باشد. اما حلال نیست	ممکن است یک ماده حلال (مثلاً گوشت مرغ ذبح‌شده شرعی) غیرارگانیک باشد چون با دارو یا خوراک صنعتی پرورش یافته است

نتیجه:

• ارگانیک به سلامت و محیط زیست مربوط می‌شود.
• حلال به احکام دینی اسلام مربوط می‌شود.
• یک محصول برای اینکه برای یک مسلمان قابل قبول باشد، باید حداقل حلال باشد. ارگانیک بودن، یک امتیاز اضافه است.

 

دریافت نشان استاندارد حلال چه اهمیتی دارد؟

در دنیای تجارت امروز، دریافت استاندارد حلال تنها یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای تولیدکنندگانی است که به دنبال ورود به بازار جهانی محصولات حلال هستند. رعایت الزامات حلال، اعتماد مصرف‌کنندگان مسلمان را جلب می‌کند و درهای ورود به بازارهای پررونق بسیاری از کشورهای اسلامی است.

گواهینامه حلال فراتر از یک علامت ساده روی محصول است. این یک تضمین جامع و معتبر است که مجموعه‌ای از اصول و رفتارهای اسلامی را طی تمامی مراحل تولید، طبخ و مصرف رعایت می‌کند. این نشان به مسلمانان اطمینان می‌دهد که کالای انتخابی آنها نه تنها پاک و مجاز است، بلکه کاملاً منطبق بر ایمان، اعتقادات و موازین شرعی آنها تهیه و عرضه شده‌است. به همین دلیل، نشان استاندارد HALAL نمادی از اعتماد و آرامش خاطر در انتخاب غذا و محصولات مصرفی است.

طبق گزارش‌ها، حجم بازار جهانی محصولات حلال طی سال 2023 بیش از 2/447 میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می‌شود که تا 5 سال آینده از مرز 4000 میلیارد دلار عبور کند. این آمار، اهمیت گواهی حلال را برای رقابت در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد.

کسب این گواهی نه تنها نشان‌دهنده رعایت اصول شرعی در تولید است، بلکه نشان دهنده توجه تولید کنندگان به اعتقادات دینی و اجتماعی مصرف‌کنندگان و باعث افزایش اعتماد و وفاداری مصرف‌کنندگان میشود. تولیدکنندگانی که به دنبال گسترش بازار خود هستند، با دریافت این نشان می‌توانند وارد رقابت اقتصادی بزرگ‌تری شوند.

نهایتاً، گواهی استاندارد حلال فقط یک نشان نیست، بلکه تعهدی به کیفیت، شفافیت و احترام به باورهای میلیون‌ها مصرف‌کننده در سراسر جهان است.

نشان استاندارد حلال و معیارهای آن

گواهینامه حلال، بر اساس دستورات و قوانین دقیق سازمان جهانی حلال (Halal World Institute) تدوین شده است. این سازمان که در سال 2007 با هدف گسترش فرهنگ حلال و تضمین کیفیت محصولات برای مسلمانان تأسیس شده، به عنوان معتبرترین مرجع صدور گواهی حلال شناخته می‌شود.

گواهینامه حلال شامل کلیه گروه‌های غذایی و تمامی مراحل مرتبط با تولید محصولات می‌باشد. از مراحل پیش‌تولید و فرآوری اولیه، تا تولید نهایی، بسته‌بندی، نگهداری، ایمنی و سلامت محصول و در نهایت عرضه به بازار. طی تمامی این مراحل، رعایت دقیق قوانین و مقررات تعیین‌شده توسط موسسه جهانی حلال الزامی و به دقت کنترل می‌شود.

این نظارت جامع و دقیق، تضمین می‌کند که محصولات دارای این استاندارد هستند، در سراسر زنجیره تولید، از لحاظ کیفیت، سلامت و تطابق با موازین شرعی اسلام، در بالاترین سطح قرار داشته باشند. به همین دلیل، مصرف‌کنندگان مسلمان در سراسر جهان می‌توانند با اطمینان کامل، محصولات دارای این نشان را انتخاب و مصرف کنند.

 

وظیفه سازمان جهانی حلال

سازمان جهانی حلال در ارتباط تنگاتنگ با سازمان همکاری‌های اسلامی متشکل از 57 کشور عضو است و مناطقی را دربر می‌گیرد که در آنها یا اکثریت جمعیت مسلمان هستند یا اقلیت قابل توجهی از مسلمانان زندگی می‌کنند. سازمان جهانی حلال با وضع قوانین مرتبط، این کشورها را ملزم به رعایت قوانین مصوب میکند. همین امر اهمیت رعایت استاندارد های Halal را در تولید و عرضه محصولات غذایی و غیرغذایی افزایش می‌دهد.

 

سازمان جهانی حلال مرجع صدور گواهینامه حلال

سازمان جهانی Halal به عنوان متولی اصلی و مرجع اعطای نشان استاندارد حلال، نقش کلیدی در توسعه، نظارت و هدایت فعالیت‌های مرتبط با محصولات خوراکی در سطح بین‌المللی ایفا می‌کند. این سازمان در راستای گسترش فرهنگ حلال، فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف انجام می‌دهد که هدف آن، اطمینان از انطباق محصولات خوراکی با موازین شرعی اسلام است.

 

فعالیت های سازمان جهانی حلال

۱– فرهنگ‌ سازی حلال: ترویج آگاهی عمومی درباره اهمیت محصولات و خدمات حلال در جوامع مسلمان و غیربومی، از اولویت‌های سازمان جهانی حلال است.

۲- استانداردسازی و مقررات‌سازی: تدوین معیارهای فنی و شرعی برای تولید و عرضه محصولات حلال، و تعیین چارچوب‌های قانونی و اجرایی جهت کنترل و نظارت بر زنجیره تولید، همگی در راستای ایجاد هماهنگی بین‌المللی صورت می‌گیرند.

۳- تجاری‌ سازی محصولات حلال: این سازمان نقش مهمی برای تسهیل ورود محصولات Halal به بازارهای جهانی و حمایت از برندهای فعال در حوزه‌های غذایی، دارویی، آرایشی-بهداشتی و سایر موارد مرتبط، ایفا می‌کند.

در تمامی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، سازمان جهانی حلال به عنوان مرجع صدور گواهینامه و نشان استاندارد حلال شناخته می‌شود و در سطح بین‌المللی معتبر است.

کمیته های بررسی

برای تضمین مشروعیت و دقت طی فرایندها، این موسسه دارای 2 کمیته تخصصی است:

– کمیته فقهی که بر تطابق فرآیند تولید با احکام شرعی اسلام نظارت دارد.

– کمیته علمی که وظیفه بررسی روش‌های تولید، مواد اولیه و جنبه‌های علمی محصولات را بر عهده دارد.

این دو کمیته، سازمان را در اجرای دقیق و قابل اطمینان استاندارد های حلال یاری می‌کنند، تا مصرف‌کنندگان بتوانند با اطمینان کامل از محصولات دارای این نشان استفاده کنند.

 

آیا استاندارد نشان حلال در همه کشورهای اسلامی یکسان است؟

استاندارد های نشان حلال در کشورهای مختلف اسلامی ممکن است تفاوت‌های اندکی داشته باشند. زیرا هر کشور قوانین و مقررات خاص خود را در زمینه حلال تدوین و اجرا می‌کند. با این حال، تمامی این کشورها بر اساس قوانین و اصول کلی سازمان جهانی حلال فعالیت می‌کنند و از یکسری اصول مشترک پیروی می‌نمایند.

مهم‌ترین این اصول کلی شامل موارد زیر است:

• ممنوعیت استفاده از مواد غیرحلال در تولید محصولات
• لزوم ذبح اسلامی برای گوشت و فرآورده‌های حیوانی
• نظارت مستمر و دقیق بر فرآیند تولید تا اطمینان حاصل شود تمامی مراحل مطابق با موازین شرعی انجام می‌شود.

به عنوان مثال، داخل ایران، سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی نقش اصلی را در تدوین استاندارد های حلال و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به نشان استاندارد حلال ایفا می‌کند.

بنابراین، هرچند ممکن است استانداردها در جزئیات و نحوه اجرا، در کشورهای مختلف متفاوت باشند، اما چارچوب کلی و اصول پایه‌ای در سراسر کشورهای اسلامی یکسان است. این امر موجب اطمینان مصرف‌کنندگان مسلمان در سراسر جهان می‌شود.

 

فرآیند دریافت نشان استاندارد حلال

دریافت گواهینامه نشان استاندارد حلال به دلیل اهمیت بالای شرعی، اجتماعی و اقتصادی آن، دارای فرآیندی دقیق و چند مرحله‌ای است. این روند با سخت‌گیری‌های متعددی همراه است تا اطمینان مصرف‌کنندگان به بالاترین حد ممکن افزایش یابد. کسب نشان استاندارد حلال نیازمند تعهد کامل تولیدکنندگان به رعایت الزامات و معیارهای استاندارد Halal در صنایع غذایی است.

این فرآیند منظم و سختگیرانه، تضمین می‌کند که محصولات ارائه شده مطابق با موازین شرعی و دارای کیفیتی باشند که مصرف‌کنندگان انتظار دارند.

این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. بررسی مواد اولیه
2. بازرسی فرآیند تولید
3. آموزش کارکنان

 

مراحل دریافت نشان استاندارد حلال

• دریافت و تکمیل فرم پرسشنامه از طریق سایت موسسه جهانی حلال
• ارسال مدارک مورد نیاز
• ارسال قرارداد فی مابین موسسه جهانی Halal و شرکت متقاضی، با مهر و امضا
• واریز مبلغ صدور گواهینامه حلال و ممیزی شرکت
• بازدید از واحد متقاضی توسط ارزیابان دارای صلاحیت از سازمان ملی استاندارد
• تکمیل پرونده شرکت متقاضی و ارجاع آن به واحد صدور گواهینامه
• اعطاء گواهینامه و نشان جهانی حلال

آدرس موسسه حلال: تهران، خیابان طالقانی، جنب اتاق بازرگانی ایران، کوچه 15 خرداد، پلاک 6، طبقه سوم

 

شرایط اخذ نشان استاندارد حلال

تولیدکنندگان برای تطبیق محصولات خود با سازمان جهانی Halal به نکات مهم زیر توجه کنند:

1. استفاده از مواد اولیه‌ کاملا حلال به همراه تأییدیه ‌های لازم
2. انجام صحیح و کامل فرآیند ذبح اسلامی بر اساس دستورالعمل‌های شرعی.
3. جلوگیری کامل از تماس و آلودگی محصولات با مواد حرام یا غیرمجاز.
4. حفظ شرایط بهداشتی و ایمنی طی تمام مراحل تولید و بسته‌بندی محصول.
5. اجرای دقیق کنترل کیفیت با انجام آزمایش‌های دوره‌ای و ثبت کامل نتایج مربوط.
6. نظارت و مستندسازی و کنترل کیفی مداوم و ثبت دقیق فرایند تولید.

 

نحوه استعلام و اعتبارسنجی گواهی نشان حلال

برای استعلام صحت و اعتبار نشان استاندارد حلال، می‌توانید به وبسایت رسمی موسسه جهانی حلال مراجعه کنید و با جستجوی نام سازمان یا شرکت مربوطه، از معتبر بودن گواهی اطمینان حاصل نمایید.

اهمیت نشان استاندارد حلال در صنعت قارچ

قارچ خوراکی به‌ عنوان یکی از منابع ارزشمند غذایی، در بسیاری از رژیم‌های سالم و گیاهی جایگاه ویژه‌ای دارد. اما برای مصرف‌کنندگان مسلمان، تنها سالم و طبیعی بودن کافی نیست؛ بلکه تطابق با الزامات شرعی نیز اهمیت دارد. در اینجا، نشان استاندارد حلال نقش حیاتی ایفا می‌کند.

برخلاف تصور عمومی، فرآورده‌های گیاهی نیز نیازمند بررسی دقیق برای دریافت نشان Halal هستند. در تولید قارچ خوراکی، ممکن است از مواد افزودنی، بسترهای رشد خاص، یا روش‌های نگهداری خاصی با مواد غیرحلال استفاده شود که سلامت شرعی محصول را زیر سؤال می‌برد.
نشان استاندارد حلال، این اطمینان را ایجاد می‌کند که از مرحله رشد قارچ تا فرآوری، بسته‌بندی و عرضه، تمام مراحل مطابق با احکام اسلامی و استانداردهای بهداشتی صورت گرفته است.

سازمان جهانی حلال و نهادهای استاندارد ملی مانند سازمان استاندارد ایران، با تدوین الزامات مشخص، امکان دریافت این گواهی را برای واحدهای تولیدی فراهم کرده‌اند. داخل ایران نیز نمونه‌هایی از اعطای این گواهی در صنعت قارچ گزارش شده است، که نشان‌دهنده افزایش آگاهی و تقاضای بازار داخلی و رویکرد صادراتی برای این محصولات است.

نهایتا، دریافت گواهینامه حلال برای تولیدکنندگان قارچ، نه‌تنها نشانه‌ای از رعایت موازین شرعی و اخلاقی است، بلکه ابزاری کلیدی برای ورود به بازار بزرگ جهانی محصولات حلال به‌شمار می‌رود. بازاری که میلیاردها دلار گردش مالی دارد و با سرعت در حال رشد است.

 

نشان حلال در صنعت قارچ ایران

واحدهای پرورش قارچ مختلفی که در ایران موفق به اخذ نشان استاندارد حلال شده‌اند، به شرح زیر است.

• شرکت کشاورزی جلگه دز (قارچ دزفول) نخستين گواهی «نشان Halal» کشور را در سال 1398 اخذ نمود.
• کشت و صنعت قارچ پارس شهریار
• سرزمین قارچ دلجانی (قارچ دلجان)
• شرکت قارچ یکتای سپاهان
• شرکت سپید قارچ ایرانیان
• تعاونی تولید قارچ کرمان (کارمانیا)

 

نشان استاندارد حلال صنعت قارچ در سایر کشورها

گواهینامه حلال برای محصولات قارچی در کشورهای مختلف نیز صادر شده است که نشان‌دهنده اهمیت رعایت اصول شرعی اسلامی در این صنعت است. چند نمونه از آنها به شرح زیر است:

 

1. LiGNO Biotech Sdn Bhd (مالزی): شرکتی فعال در پرورش قارچ‌ های دارویی که گواهی Halal از سازمان JAKIM مالزی و استانداردهای ارگانیک را دریافت کرده است.
2. MBio ( انگلیس، کشور غیرمسلمان): تولیدکننده پودرهای قارچی که فرآیند تولید آنها مطابق با الزامات حلال شرعی است و موفق به دریافت گواهی Halal شده‌اند.
3. Ahimsa Marketing Sdn Bhd (مالزی): تولیدکننده محصولاتی مانند «Mushroom Snack Original» و «Vegan Mushroom Rendang» با گواهی حلال مالزی (JAKIM).
4. Totole Kaldu Rasa Jamur – Mushroom Stock Powder (اندونزی): پودر عصاره قارچ واقعی، مناسب برای افزودن طعم اومامی به سوپ‌ها، سس‌ها و غذاهای مختلف، با گواهی حلال.
5. Groomy Mushroom Powder (مالزی): پودر قارچ شیتاکه، دارای گواهی حلال، MeSTI و ارگانیک.
6. Love Earth Natural Mushroom Seasoning Powder (مالزی): پودر چاشنی قارچ با طعم طبیعی و بدون افزودنی شیمیایی، دارای گواهی حلال.
7. ترکیه: تولیدکنندگان قارچ پودری که برخی محصولات حلال ارائه می‌کنند

این نمونه‌ها نشان می‌دهند که استاندارد حلال در صنعت قارچ کشورهای مسلمان و حتی غیرمسلمان رعایت می‌شود و اهمیت ویژه‌ای دارد.

 

بازار جهانی قارچ‌های حلال و اهمیت نشان استاندارد حلال

آمار دقیقی از حجم تجارت جهانی قارچ‌های حلال موجود نیست، اما بازار جهانی غذا و نوشیدنی‌های حلال طی سال 2021 به ارزش 774.93 میلیارد دلار برآورد شده‌است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این بازار تا سال 2030 به بیش از 1063 میلیارد دلار خواهد رسید. بطوریکه طی سال‌های 2022 تا 2030 با نرخ رشد مرکب سالانه 3.6 درصد افزایش یابد. این رشد قابل توجه، نشان‌دهنده اهمیت بالای دریافت نشان استاندارد حلال برای تولیدکنندگان قارچ و سایر محصولات حلال است.

داشتن گواهینامه حلال، نه تنها تضمینی برای انطباق محصولات با معیارهای شرعی و بهداشتی است، بلکه عاملی کلیدی برای ورود موفق به بازار گسترده و در حال رشد محصولات حلال در سطح جهانی محسوب می‌شود. بنابراین، فعالان صنعت قارچ و دیگر صنایع مرتبط باید با رعایت الزامات نشان استاندارد Halal، به دنبال بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری بزرگ در بازارهای بین‌المللی باشند.

 

تأثیر نشان استاندارد حلال بر کیفیت و بازار صادرات قارچ

گواهی حلال نه تنها تضمین‌کننده انطباق محصول با موازین شرعی است، بلکه نقش مهمی در ارتقاء کیفیت قارچ تولید شده ایفا می‌کند. رعایت دقیق اصول حلال موجب افزایش بهداشت، ایمنی و سلامت محصول می‌شود که در نهایت رضایت مصرف‌کنندگان را به همراه دارد.

از سوی دیگر، داشتن نشان Halal به‌عنوان یک مجوز معتبر بین‌المللی، بازار صادرات قارچ را به شدت گسترش می‌دهد. این نشان، اعتماد مصرف‌کنندگان مسلمان در کشورهای مختلف را جلب کرده و امکان ورود به بازارهای بزرگ و رو به رشد جهانی محصولات حلال را فراهم می‌کند.

بطور خلاصه، کسب نشان استاندارد حلال باعث افزایش کیفیت محصول، ایجاد مزیت رقابتی و توسعه صادرات قارچ در بازارهای بین‌المللی می‌شود.

 

مولف:

گردآوری و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
مأخذ: halalworldinstitute.org و imarcgroup.com و zionmarketresearch.com و futuremarketinsights.com