علت پشت باز شدن قارچ دکمه ای یا درجه سه شدن محصول قارچ شامل موارد مختلفی است. در این مطلب به تشریح کامل تمامی مواردی که منجر به پشت باز یا درجه سه شدن قارچ خواهد شد، می‌پردازیم.
پارامترهای مختلف فیزیکی، بیولوژیکی، ویروس یا بیماری و شرایط محیطی نامناسب، از جمله دلایل پشت باز شدن قارچ دکمهای است.
مهمترین عوامل درجه سه شدن قارچ دکمهای به شرح زیر است.
دلایل پشت باز شدن قارچ
بازشدن کلاهک به هیچ عنوان نشانه خوبی نیست. از جمله دلایل درجه سه شدن محصول قارچ موارد زیر است.
تهویه نامناسب سبب پشت باز شدن قارچ:
تهویه نامناسب یکی از مهمترین دلایل پشت باز شدن قارچ است. منظور از تهویه نامناسب، موارد زیر است.
- گردش کم هوا در سالن یا بخش‌هایی از آن
- زیاد بودن سطح دی‌اکسید کربن و کاهش اکسیژن
- هوادهی شدید (افزایش بیش از حد اکسیژن و کاهش زیاد سطح دی‌اکسید کربن)
هوایی که قارچها در آن رشد می‌کنند، مطابق هوای سالن نیست. بلکه آنها در هوای مابین خود یعنی میکروکلیما(microclimate) رشد می‌کنند.
بنابراین کمبود گردش هوا در سالن، منجر به تجمع زیاد گاز دی‌اکسید کربن خواهد شد. افزایش گاز کربنیک منجر به سبکی و پشت باز شدن قارچ خواهد شد. زیرا دراین شرایط رشد کلاهک متوقف میشود. اما ساقه‌ها(پایه)، بصورت باریک و طولی رشد می‌کنند. این امر منجر به بازشدن پرده زیر کلاهک و درجه سه شدن قارچ خواهد شد.
بطور کلی کمبود اکسیژن، سبب باریک و بلند شدن پایه و بازشدن زیر کلاهک خواهد شد.
تهویه زیاد و هوادهی شدید نیز سبب زود باز شدن چتر آن قبل از رسیدگی کامل خواهد شد.
دمای بیش از حد مجاز
افزایش دما نیز یکی دیگر از دلایل پشت باز شدن قارچ و درجه سه شدن محصول است.
دمای زیاد کمپوست (بالاتر از 30 درجه سانتیگراد) در طول دوره رشد رویشی و زایشی قارچ، یکی از دلایل درجه سه شدن قارچ است. افزایش دمای کمپوست ممکن است در نتیجه فعالیت زیاد یا کمبود جریان هوا پدید آید. این مشکل سبب از دست رفتن رطوبت کمپوست، پایین آمدن کیفیت محصول از نظر وزن و بازشدن پرده زیر کلاهک قارچها خواهد شد.
دمای بالاتر از حد استاندارد سالن در زمان رشد نیز باعث سبکی و پشت باز شدن قارچ خواهد شد. این اتفاق به دلیل کمبود رطوبت که حاصل افزایش تبخیر در دمای زیاد است، رخ خواهد داد.
کمپوست ضعیف
کیفیت پایین کمپوست از نظر مواد مغذی و همچنین رطوبت ناکافی، می تواند علت پشت باز شدن قارچ دکمه ای و درجه سه شدن محصول باشد.
همچنین قطر کم کمپوست نیز سبب بروز این مشکل خواهد شد. چون رطوبت کمتری در واحد سطح، موجود خواهد بود.
کیفیت پایین بذر
کیفیت پایین و ضعف بذر قارچ (اسپان) نیز سبب پشت باز شدن قارچ خواهد شد. این مشکل می تواند از تکثیر زیاد از یک مادرکالچر، در آزمایشگاه باشد.
همچنین نامناسب بودن شرایط رشد یا کیفیت پایین دانه غلاتی که برای کشت اسپور و تهیه اسپان مصرف شده نیز، از جمله عوامل موثر در ضعیف بودن بذر است.
تراکم بالا
ضعیف بودن بذر، سبب مصرف بیش از حد بذر در کمپوست خواهد شد. پاشیدن بذر زیاد در سطح کمپوست، سبب تراکم بالای قارچ در سطح بستر خواهد شد.
در چنین شرایطی کلاهک‌ها به‌هم می‌چسبند و امکان رشد نخواهند داشت. این امر منجر به توقف جریان هوا و تجمع دی‌اکسید کربن خواهد شد. در نتیجه، افزایش وزن کلاهک متوقف خواهد شد. دراین شرایط فقط پایه بصورت طولی و نازک رشد خواهد کرد، که منجر به درجه سه شدن محصول خواهد شد.
کمبود رطوبت
خشکی و کمبود رطوبت، سبب بازشدن پرده زیر کلاهک و به اصطلاح درجه سه شدن قارچ خواهد شد. کاهش رطوبت می‌تواند به چند دلیل رخ دهد که مهمترین آنها به شرح زیر است.
- عدم آبیاری به موقع یا مقدار کمتر از حد لازم
- کیفیت پایین خاک پوششی و توانایی نگهداری آب کم (سفت شدن سطح بستر)
- کیفیت پایین کمپوست یا نازک بودن لایه کمپوست
- بالا بودن دمای هوای سالن پرورش قارچ که سبب تبخیر زیاد می‌گردد
- عدم استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز یا تنظیم نادرست آن
- گردش هوای زیاد و هوادهی شدید به منظور کاهش دمای سالن
بیماری های ویروسی
برخی بیماری‌های موجود در سالن کشت نیز سبب درجه سه شدن محصول می‌گردند. برای مثال آلودگی به بیماری ویروس ایکس، یکی از عوامل پشت باز شدن قارچ در زود هنگام است.
همچنین ممکن است برخی قارچها قبل از اینکه به حداکثر رشد خود برسند، دچار باز شدن کلاهک شوند. چنین علائمی معمولا در فلاش‌های آخر دیده میشود، که نشانه بیماری های ویروسی است.
چینش دیرهنگام محصول
برداشت محصول بعد از زمان مناسب(دیر چیدن قارچ) که نتیجه خطای گروه برداشت است، نیز می‌تواند علت پشت باز شدن قارچ دکمه ای باشد.
معایب پشت باز شدن قارچ
- درجه سه شدن محصول که منجر به کاهش قیمت فروش و مشتری‌پسندی، خواهد شد.
- معمولا اینگونه قارچها وزن کمتری دارند و سبب کاهش سود فروش و راندمان کشت خواهند شد.
- بازشدن کلاهک سبب آزاد شدن هاگ می‌گردد. بنابراین درصورت آلودگی به بیماری یا ویروس، امکان انتشار آن خواهد بود.
- آزاد شدن هاگ، سبب کاهش ارزش غذایی و طعم خواهد شد.
- باز بودن زیر کلاهک سبب ورود راحت‌تر آلودگی‌ها و عوامل خارجی نظیر خاک بستر، به درون اندام خواهد شد. در نتیجه قارچها کثیف بوده و ظاهر محصول برای فروش مطلوب نخواهد بود.
مولف:
گردآوری، تالیف و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
با تشکر فراوان از مهندس فرهنگ عضدی به جهت ویرایش فنی متن
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
دلیل مشکلات و درمان ناهنجاری‌هایی که در مراحل مختلف کشت رخ می‌دهد را در بخش کلینیک قارچ مجله خبری-آموزشی هاگ، مطالعه نمایید.
