قارچ های بیمار را شناسایی کنید
برای شناسایی قارچ های بیمار باید انواع بیماری های قارچی را بشناسیم. فرق بین بیماری‌های عفونی قارچ (موجودات زنده) و بیماری‌های غیر عفونی قارچ (موجودات غیر زنده) در این است که دربیماریهای موجودات زنده (عفونی) امکان سرایت بیماری وجود دارد ولی در بیماری‌های غیر زنده (غیر عفونی) امکان سرایت وجود ندارد چون در اثر عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
علل به وجود آمدن بیماری‌های فیزیولوژیک:
1-کمبود مواد غذایی
2-بالا بودن دی اکسید کربن
3-دمای بالا و تهویه کم
برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای را مطالعه نمائید.
1.بیماری‌های قارچی:
ورتیسیلیوم
مایکاگون
دنبلان
کپک تار عنکبوتی
انواع کپک‌ها
برای کسب اطلاعات بیشتر بیماری های قارچ خوراکی را مطالعه نمائید.
2. بیماری‌های ویروسی:
3.بیماری‌های باکتریایی:
لکه قهوه‌ای باکتریایی
1-1. ورتیسیلیوم یا جوش خشک
ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی سطح کلاهک به صورت نقاشی مایکوگن (حباب‌تر). لکه های قهوه‌ای، آبکی و لزج هستند. سرعت توسعه کشت قارچ‌های خوراکی، پس از جنگ جهانی دوم، لزوم ایجاد مزارع زیادی با کشت‌های متعدد را آشکار ساخت و از آنجا که اغلب از روش تک کشتی استفاده می‌شده، موقعیت ایده آل برای ظهور و توسعه بیماری در بین آنها ایجاد و پس از مدت کوتاهی، شیوع بیماری مشاهده گردید.
از این میان، یک گروه از بیماری‌ها با علائم مشابه در نواحی متفاوتی ظهور کردند و نام های مختلفی به آنها داده شد. اولین گزارش (سایدن و هاموس -1950) از وقوع یک بیماری جدی و ظاهراً سری از ایالات متحده آمریکا بود که نخستین بار توسط برادران لافرانس در مزرعه‌ای در ایالت پنسیلوانیا مشاهده و گزارش شد و بیماری به نام لافرانس معرفی گردید. در انگلستان، استوری در سال 1958 یک بیماری را که لکه قهوه‌ای روی پایه قارچ خوراکی ایجاد می‌کرد به نام بیماری قهوه‌ای معرفی نمود و معتقد بود که این همان بیماری لافرانس است.
1-2. اسپور مایکوگون دو نوع است
کلمه مایکوگون به زبان لاتین از دو کلمه myco و gone تشکیل شده است؛ مایکو myco به معنی قارچ و گون gone به معنی تولید مثل و بدین معنی است که این یک پارازیت روی میوه قارچ است. در مراحل اولیه به شکل توده سفید کرکی روی قارچ است، با توسعه، قارچ قهوه‌ای رنگ شده و شروع به فروپاشی می‌کند، از آنجائی که این پوسیدگی آبکی است، به آن “حباب‌تر” می گویند.
به علاوه بر روی قارچ، کلی قطرات کهربایی رنگ به خصوص در سطح بالای قارچ به چشم می‌خورد، در این مرحله قارچ شروع به پوسیدگی کرده و بوی نامطبوعی نیز دارد. اگر قارچ بیمار روی بستر باقی بماند خود تبدیل به منابع بیماری می‌شود.
اگر رطوبت محیط زیاد باشد قطرات کهربایی زیاد می‌گردد، اما اگر محیط خشک باشد مانند بیماری ورتیسیلیوم، حباب خشک باقی می‌ماند. در اغلب مزارع بیماری مایکوگون رخ می‌دهد، اما شدت آن بستگی به زمان رخداد، شرایط محیط و مدیریت تولید دارد.
غالباً زیستگاه مایکوگون بر روی خاک است که از این طریق وارد مزرعه شده و با عدم رعایت نکات بهداشتی مثل تجهیزات سالن، حتی از طریق مگس سرکه گسترش می‌یابد. با انتشار اسپور آن حتی با لمس کردن قارچ بیمار نیز منتقل می‌شود.می شود.
انواع اسپور
1-Conidiospore: تک سلولی، دیواره اسپور نازک، زندگی بسیار کوتاه، راه انتشار از طریق باد و آب
2-Chlamyclospore: دو سلولی، جداره ضخیم، قهوه‌ای رنگ، زندگی تا چندین سال
در زمان آبیاری هر دو نوع اسپور به راحتی منتقل می‌شود. پس باید پس از حذف تمام قارچ‌های بیمار آبیاری انجام شود. در برخی مقالات گفته می‌شود که پس از برداشت قارچ‌های آلوده می‌توان در آن منطقه نمک زد. به هر حال باید دقت شود در زمان برداشت مایکوگون آبیاری انجام نشود.
1-3. کپک سبز تریکودرمایی
یکی از بیماری‌هایی که در کمپوست قارچ دکمه‌ای مشاهده می‌شود، کپک سبز است که چندین نوع دارد. البته معمولاً کپک‌های سبز در کاهش راندمان تولید تأثیر بسزایی ندارند اما اگر قبل از رشد بذر (Spawn Run) کمپوست کلونی زه شوند می‌توانند در فرآیند تولید قارچ تأثیر گذار باشند. گونه‌هایی از کپک سبز در کمپوست قارچ که بیشتر در خاک و کمپوست نمایان می‌شوند شامل:
1-آسپرژیلوس
2-تریکودرما
3-پنی‌سیلیوم
تریکودرما مهم‌ترین نوع کپک سبز است، که می‌تواند خسارات زیادی را به مزارع قارچ تحمیل نماید. دو گونه از تریکودرما در سالن‌های قارچ بیشتر رویت می‌شود. T.harizanum و T.aggressivam که به ریسه و یا به میوه قارچ حمله کرده و پارازیت آنها است. ریسه (mycelium) کپک سبز، سفید رنگ است و مشابه ریسه قارچ دکمه‌ای آگاریکوس می‌باشد. طی 2 الی 4 روز با تولید اسپور سبز رنگ می‌شود.
T.harizanum
گونه T.harizanum سبب لکه‌دار شدن کلاهک قارچ می‌شود. لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای کمرنگ تا خاکستری که به صورت دایره‌ای بزرگ بر روی قارچ نمایان می‌شود. این گونه تریکودرما از ریسه قارچ تغذیه نمی‌کند بلکه پارازیت میوه قارچ است.
T.aggressivam
گونه T.aggressivam سبب آلودگی کمپوست می‌شود. بیماری در همان مراحل ابتدایی Spawn Run مشاهده می‌شود. ابتدا توده میسیلیومی سفید رنگ و متراکم در کناره‌های بلوک‌های کمپوست نمایان می‌شود و زمانیکه اسپورریزی می‌کند، منطقه سبز رنگ می‌شود و پس از خاک دهی نیز بر روی خاک می‌آید و سبب کاهش راندمان قارچ می‌شود.
معمولا با شیوع کپک سبز تریکودرمایی، کنه قرمزفلفلی نیز زیاد می‌شود، که به علت تغذیه آن از اسپور تریکودرما است. وجود این کنه‌ها نخستین نشانه های کپک تریکودرمایی کمپوست محسوب می شود.
پارامترهای رشد تریکودرما
دما : 28–22 درجه سانتی‌گراد
PH : 6
N : پایین
C/N : 22/1
راه‌های انتشار کپک
1-حفظ رطوبت کلاهک: اگر سطح کلاهک تا 2 ساعت مرطوب بماند تریکودرما سبب لک‌دار شدن کلاهک می‌شود.
2-آبیاری: یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال اسپور از طریق آبیاری سالن قارچ است.
3-پرسنل و حشرات: حرکت پرسنل و حشراتی چون مگس و کنه به سرعت بیماری را منتقل می‌کند.
4-قفسه بندی و ظروف قارچ: قفسه‌های چوبی در قدیم یکی از عوامل اصلی شیوع تریکودرما در سالن بود، که خوشبختانه امروزه با استفاده از قفسه‌های فلزی این انتقال به هیچ‌وجه انجام نمی‌شود.
5-اگر ظرف قارچ مبتلا به اسپور تریکودرما، در زمان قارچ چینی وارد سالن قارچ شود، در فلش بعدی تریکودرما در آن سالن نیز ظاهر می‌گردد.
راه‌های پیشگیری
1-رعایت نکات بهداشتی
2-عدم استفاده از بذر آلوده به کپک سبز در زمان تلقیح
3-استفاده از قارچ کش هایی مثل کاربندانیم یا تیوفانات، … و یا نمک در محل‌های آلوده
4-کوک آوت سالن تا دمای 65 درجه سانتی‌گراد
2.بیماری‌های ویروسی
نام‌های متفاوتی که در ابتدا برای بیماری‌های ویروسی قارچ‌های خوراکی انتخاب گردید نشانگر تنوع علائم در بیماری‌های ویروسی است. ممکن است به صورت منفرد یا مخلوط و با شدت‌های مختلف ظاهر شوند. در بسیاری از موارد، اسپوروفورها قدرت عمل خود را از دست می‌دهند و میسلیوم به شدت ضعیف می‌شود و این در حالی است که فقط بخشی از این علائم نیز به تنهایی می‌توانند ظهور کنند و این موضوع بستگی به عوامل مختلفی از جمله غلظت ویروس، زمان عفونت، گونه قارچ و شرایط کشت آن دارد.
علائم ویروسی دو گروه هستند
گروه اول به علت اثر روی اسپوروفورهای منفرد و
گروه دوم به علت تأثیر بر روی تعداد و توزیع اسپوروفورها ایجاد می‌شوند.
تهیه و تنظیم : مهندس حسین شهبازی
