مقالات خواندنی
در قرن بیست و یکم امنیت غذایی، سلامت مواد خوراکی، و پایداری زیست‌محیطی دارای اهمیت بسیار زیادی است. قارچ‌های خوراکی و درمانی بهعنوان یک منبع فوق‌العاده ارزشمند و چندمنظوره طبیعی نقش بسیار مهمی در تغذیه ایفا می‌کنند. این موجودات شگفت‌انگیز نه‌تنها یک ماده غذایی مغذی و پرخاصیت هستند، بلکه نقش بسیار مهمی در ارتقاء امنیت غذایی، بهبود سلامت زندگی انسان‌ها و توسعه پایدار دارند.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) نیز بر لزوم گنجاندن فواید قارچ در رژیم غذایی انسان تأکید و آن را بهعنوان یک منبع غذایی حیاتی معرفی کرده است. بر این اساس، قارچ‌ها به دلیل ویژگی‌های تغذیه‌ای منحصر به‌فرد، یک جزء بسیار ارزشمند برای دستیابی به امنیت غذایی و رژیم‌های غذایی سالم و پایدار هستند.
همچنین این سازمان، چند مقاله، گزارش و پژوهش در زمینه پرورش قارچ و نقش آن در تأمین غذا، بهبود معیشت و امنیت غذایی منتشر کرده یا در آن‌ها مشارکت داشته است که نتیجه معروف‌ترین این پروژه‌ها، مقاله “Make Money by Growing Mushrooms” مربوط به سال 2009 است. فائو در این مقاله به مزایای پرورش قارچ، تکنیک‌ها، گونه‌های مناسب، فرایند تولید و فرصت‌های اقتصادی برای کشورهای کم‌درآمد می‌پردازد.
اهمیت جهانی قارچ‌های خوراکی و درمانی
پرورش قارچ بهعنوان یک فعالیت کشاورزی، به دلایل گوناگون دارای اهمیت است. این ماده خوراکی نقش پررنگی در ارتقاء امنیت غذایی جهان دارد. قارچ‌ها می‌توانند در شرایطی که سایر منابع پروتئینی مانند گوشت قرمز از قیمت بالایی برخوردارند، بهعنوان یک جایگزین ارزان، در دسترس عموم مردم باشند.
بنابراین، کشت قارچ‌ها به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و جوامعی که با چالش‌های غذایی و اقتصادی روبه‌رو هستند، جنبه راهبردی می‌یابد.
این ماده خوراکی کمترین اثر منفی را بر محیط زیست دارد. قارچ‌ها روی ضایعات کشاورزی رشد می‌کنند و نه‌تنها به بازیافت ضایعات آلی به مواد مغذی کمک می‌کند، بلکه به‌طور مستقیم اقتصاد چرخشی (Circular Economies) را تسهیل می‌کنند.
پرورش انواع قارچ خوراکی و درمانی، از جنبه‌های ذیل حائز اهمیت است.
اهمیت غذایی و سلامت
- منبع پروتئین: قارچ‌ها حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند که شامل همه اسیدهای آمینه ضروری برای بدن است. در نتیجه، جایگزین مناسب پروتئین حیوانی (انواع گوشت) برای گیاه‌خواران به شمار می‌روند.
همچنین می‌توان از طریق گسترش تولید و مصرف قارچ، مشکل سوءتغذیه را در بخش‌های کمتر برخوردار جامعه از بین برد. - تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی: قارچ‌ها منبع خوبی از ویتامین‌های گروه B مانند ریبوفلاوین، نیاسین، پتاسیم، سلنیوم و مس هستند. همچنین برخی از قارچ‌های پرورشی اگر در معرض نور قرار گیرند، حاوی ویتامینD نیز خواهند بود.
- کالری کم و بدون چربی: قارچ‌ها کالری، چربی و سدیم کمی دارند و فاقد کلسترول هستند که آن‌ها را به یک غذای ایده‌آل برای رژیم‌های غذایی سالم و پیشگیری از بیماری‌های قلبی تبدیل می‌کند.
اهمیت اقتصادی و اجتماعی (معیشت)
- بازدهی سریع: پرورش قارچ به دلیل دوره باردهی کوتاه (2 ماه) یک فعالیت اقتصادی زود بازده است و در زمان کوتاهی به سوددهی می‌رسد.
- نیاز نداشتن به زمین: این فعالیت به زمین کشاورزی وسیع نیاز ندارد و می‌توان آن را در فضاهای کوچک، سایه‌دار یا سازه‌های ساده (مانند انبار، پارکینگ) انجام داد. این امر برای کشاورزان خرد، افراد بیکار و زنان خانه‌دار در مناطق روستایی و حومه شهر، فرصت‌های خوداشتغالی فراوانی ایجاد می‌کند.
- ایجاد اشتغال: در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، کشت قارچ به عنوان بخشی از برنامه‌های توسعه روستایی برای ایجاد اشتغال، کمک به تولید درآمد اقشار آسیب‌پذیر و مبارزه با فقر است.
اهمیت زیست‌محیطی
- کشاورزی چرخشی: بسیاری از مواد اولیه لازم برای کشت قارچ، از ضایعات کشاورزی و صنعتی (مانند کاه گندم و برنج، خاک اره، تفاله قهوه و پسماند پنبه) تامین می‌شود. این فرایند به بازیافت پسماند و ضایعات کمک و زباله‌ها را به محصولی با ارزش افزوده تبدیل می‌کند.
- کاهش آلودگی: استفاده از پسماندهای کشاورزی برای کشت قارچ، به کاهش انباشت زباله در طبیعت و در نتیجه کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کند.
- مصرف منابع کم: پرورش قارچ در مقایسه با تولید پروتئین‌های حیوانی یا بسیاری از محصولات کشاورزی، به آب و زمین کمتری نیاز دارد که نشان‌دهنده سازگاری آن با محیط زیست است.
به‌طور خلاصه، پرورش قارچ یک نمونه عالی از عملی شدن شعار “کشاورزی برای توسعه “ است که علاوه بر کمک به تغذیه جامعه، اقتصاد و معیشت جامعه را بهبود می‌بخشد.
کشت قارچ‌های خوراکی پلی میان تغذیه و اقتصاد
با کشف خواص خوراکی و درمانی قارچ‌ها و نقش آن‌ها در رشد اقتصادی و ارزآوری، رشد مصرف این محصول روزبه‌روز در حال افزایش است. بنابراین، سرمایه‌گذاری و ورود به این عرصه، یک فعالیت اقتصادی موفق است. زیرا امروزه قارچ‌ها محصولی راهبردی و با قابلیت تولید در تمام فصل‌ها هستند و همیشه تقاضا برای آن وجود دارد.
همچنین با گسترش روزافزون تحقیقات علمی و صنعتی و ابداع راه‌کارهای جدید برای تولید بیشتر و بهتر این محصول، آینده تولید قارچ‌های خوراکی و درمانی بسیار روشن خواهد بود.
در نهایت، قارچ‌های خوراکی فقط یک ماده غذایی خوشمزه نیستند، بلکه نمادی از تغذیه سالم، اقتصاد پایدار و آینده‌ای سبز برای کره خاکی به شمار می‌روند.
- مقاله‌های آموزش گام به گام پرورش قارچ و مقاله‌های تخصصی‌تر برای هر قارچ، در دانشنامه هاگ موجود است که در ادامه چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها ذکر شده‌اند:
در این مقاله‌های آموزشی سعی کرده‌ایم تا همه نکات لازم را برای راه‌اندازی سالن یا راه‌اندازی مزرعه پرورش قارچ خوراکی و درمانی در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم بتوانیم در جهت پیشرفت تولید و بهبود اقتصاد کشور در بخش کشاورزی و برای کمک به کارآفرینی و ایجاد اشتغال، قدم‌های مفید و موثری برداریم.
با ما در بخش آموزش پرورش قارچ همراه باشید.