ریسه قارچ + اهمیت آن‌ها در پرورش قارچ دکمه‌ای
ریسه قارچ و تراکم آن اهمیت زیادی در روند کشت قارچ دکمه‌ای دارد. قارچ‌ها از طریق همین ریسه‌ها مواد غذایی و آب را از بستر، جذب کرده و رشد می‌کنند. بنابراین سلامت و کیفیت ریسه قارچ، بر کمیت و کیفیت محصول قارچ تولیدی اثر مستقیم خواهد داشت.
ریسه قارچ چیست؟
ریسه یکی از رشته‌هایی است که میسلیوم قارچ را تشکیل می‌دهد. نام دیگر آن، نخینه یا هیفا(هیف) است که بصورت رأسی رشد می‌کند.
اکثر قارچ‌ها، در بیشتر چرخه زندگیشان، از هیف‌ها یا ریسه تشکیل شده‌اند. زمانی که یک هاگ روی یک بستر مناسب جوانه می‌زند، لوله‌ای از هاگ خارج می‌شود که همان ریسه است. این ریسه به تدریج رشد می‌کند و شاخه می‌زند. شاخه‌ها نیز منشعب می‌شوند تا یک شبکه از ریسه قارچ به نام میسلیوم را تشکیل دهند.
نقش ریسه در پرورش قارچ
با توجه به اهمیت مدیریت رطوبت خاک پوششی و به خصوص بررسی حجم ریسه قارچ در خاک‌پوششی، بحث قبلی خود را با الهام از نوشته مشاور هلندی ” Jos Hilkens ” در مجله ” Mushroom Business ” ادامه دهم.
همانطور که در بحث قبلی اشاره شد، تولید پین هدی که به قارچ قوی و سنگین منتهی گردد با مدیریت ماهرانه رطوبت خاک‌پوششی امکان‌پذیر است. نکاتی پس از فلاش اول وجود دارد که مدیریت آبیاری را با بحران مواجه می‌کند. این نکات عبارت‌اند از:
- ساختمان ریزدانه خاک‌پوششی
- حجم زیاد ریسه قارچ در خاک‌پوششی (همانطور که در عکس دیده می‌شود)
- آب ازدست‌رفته حاصل یک فلاش اول سنگین
- بار سنگین بر کویل سرمایی هواساز به دلیل بالا بودن دمای کمپوست
- پایین بودن شدید رطوبت نسبی و سطح CO2
- بالا بودن سرعت فن
- آبیاری ناکافی
باید بدانیم موضوع از پیچیدگی بیشتری ازآنچه ما تصور می‌کنیم برخوردار است. باید دوباره تأکید کرد مدیریت رطوبت خاک پوششی تأثیر بسزایی در کمیت و کیفیت قارچ فلاش دو دارد.
بلافاصله پس از خروج آخرین قارچ فلاش یک، ضمن افزایش دمای هوا حدود یک تا دو درجه سانتی‌گراد آبیاری را آغاز کنید به‌طوری‌که ماکزیمم مقدار آب مصرفی در هر نوبت (تقریباً ساعتی یک‌بار) از یک لیتر در مترمربع تجاوز نکند.
مقدار آب مصرفی در فلاش یک برای ریسه قارچ
بدین ترتیب کل مقدار آب مصرفی در این مرحله بسته به موارد زیر بین ۶ تا ۲۰ لیتر در مترمربع متغیر خواهد بود:
- مقدار تولید قارچ در فلاش اول
- رطوبت کمپوست قارچ
- دمای کمپوست
- رطوبت خاک‌پوششی
- نوع سیستم کنترل سالن پرورش
- نوع قارچ پرورشی که ” White button mushroom ” یا “Brown cap mushroom” است.
پین هد مناسب
برای حصول پین هد مناسب در فلاش دو پس از اتمام آبیاری سنگین تبخیر را با کاهش دمای هوا به ۱۷٫۵-۱۸ درجه سانتی‌گراد و کاهشرطوبت هوای سالن به ۸۴-۸۶% آغاز کنید.
در ادامه پس از اطمینان از ایجاد تعداد مناسب پین رطوبت سالن یا RH را به حدود ۸۸-۹۰% برای دو روز افزایش دهید تا بتوانید قارچ‌های سنگین و توپر تولید کنید.
در آخر باید یادآور شوم ایجاد ساختمان مناسب در خاک‌پوششی در مرحله آماده‌سازی که به نوع خاک، چگونگی آمیختن و مقدار آب مصرفی بستگی دارد را در ریسه دوانی موفق و متعاقب آن فلاش اول و دوم عالی فراموش نکنیم.
ریسه قارچ همیشه بهترین دوست شما نیست
اغلب اوقات فلاش دوم با مشکلات مواجه می‌شود. البته فلاش اول تولید معمول خود را حاصل می‌کند ولی فوق‌العاده نخواهد بود. معضلات از روز سوم برداشت فلاش اول با افت کیفیت آغاز می‌گردد و فلاش دوم هرگز آنچه انتظار می‌رود را به‌دست نخواهد داد.
اگر در چنین سالن‌هایی خاک‌پوششی را موردبررسی دقیق قرار دهیم مشخص می‌گردد علی‌رغم آبیاری‌های معمول، خشک به نظر می‌رسد. ظاهراً هرچه آب در پایان فلاش اول روی بسترها تأمین‌شده حتی قبل از ظهور فلاش دوم ناپدید گشته است.
حجم بالای ریسه قارچ
بیشتر اوقات خاک‌پوششی در چنین سالن‌هایی حاوی حجم زیادی از ریسه قارچ است. مشکلی که حتی قبل از شروع فلاش اول وجود داشته اما اثر منفی خود را بیشتر در فلاش دوم نشان می‌دهد.
مسلم است در آن مرحله راه‌حلی برای برطرف کردن موضوع وجود ندارد و تنها زمان جلوگیری از بروز این معضل قبل از پین زایی یا به‌عبارت‌دیگر در زمان ریسه دوانی در خاک‌پوششی می‌باشد.
کنترل حجم ریسه قارچ
اصلاً کنترل حجم ریسه و ایجاد کیفیت بالای آن شدیداً به فاکتورهای زیر وابسته است:
۱-نوع خاک‌پوششی
۲-مقدار آب مصرفی در طول caserun
۳-چگونگی یا رژیم آبیاری
۴-نحوه مدیریت اقلیم سالن
میسیلیوم
وسعت و حجم زیاد ریسه قارچ در خاک‌پوششی موجب تولید مقادیر زیادی میسیلیوم ظریف، نحیف و ضعیف می‌شود که قادر به انتقال آب به قارچ به‌طور مؤثر نخواهد بود.
چنین ریسه‌ای خیلی زود دچار پلاسمولیز می‌شود (آب خود را از دست می‌دهد) و همراه با خاک پوششی لایه‌های خشکی را روی بستر به وجود می‌آورد.
آنچه لازم است تا تولید قارچ‌های قوی، سنگین و سفید را بخصوص در فلاش دوم تضمین نماید، ریسه‌ای قوی و کلفت به رنگ کاملاً سفید می‌باشد.
ریسه دوانی
یادمان باشد بحران این مهم از لحظه آماده‌سازی خاک‌پوششی آغاز می‌گردد و تا پایان مرحله ریسه دوانی در خاک (caserun) ادامه خواهد داشت.
همانطور که در بالا اشاره رفت تولید پین هدی که به قارچ قوی و سنگین منتهی گردد با مدیریت ماهرانه رطوبت خاک پوششی امکان‌پذیر است.
نکاتی پس از فلاش اول وجود دارد که مدیریت آبیاری را با بحران مواجه می‌کند.
مدیریت آبیاری
- ساختمان ریزدانه خاک‌پوششی
- حجم زیاد ریسه قارچ در خاک‌پوششی
- آب ازدست‌رفته حاصل یک فلاش اول سنگین
- بار سنگین بر کویل سرمایی هواساز به دلیل بالا بودن دمای کمپوست
- پایین بودن شدید رطوبت نسبی و سطح CO2
- بالا بودن سرعت فن آبیاری ناکافی
مقدار آب مصرفی
باید بدانیم موضوع از پیچیدگی بیشتری ازآنچه ما تصور می‌کنیم برخوردار است. باید دوباره تأکید کرد مدیریت رطوبت خاک‌پوششی تأثیر بسزایی در کمیت و کیفیت قارچ فلاش دو دارد.
بلافاصله پس از خروج آخرین قارچ فلاش یک، ضمن افزایش دمای هوا حدود یک تا دو درجه سانتی‌گراد آبیاری را آغاز کنید به‌طوری‌که ماکزیمم مقدار آب مصرفی در هر نوبت (تقریباً ساعتی یک‌بار) از یک لیتر در متر مربع تجاوز نکند.
بدین ترتیب کل مقدار آب مصرفی در این مرحله بسته به موارد زیر بین ۶ تا ۲۰ لیتر در مترمربع متغیر خواهد بود.
فاکتورها
- مقدار تولید قارچ در فلاش اول
- رطوبت کمپوست
- دمای کمپوست
- رطوبت خاک‌پوششی
- نوع سیستم کنترل سالن پرورش
- نوع قارچ پرورشی که ” White button mushroom ” یا “Brown cap mushroom” است.
تهیه و تنظیم : مهندس محمدرضامیرزاده
