کمپوست قارچ چیست؟ – عمل آوری و تهیه آن در منزل

یکی از مهم ترین موادی که برای تولید و کشت قارچ خوراکی لازم است ، در اختیار داشتن کمپوست مرغوب است.
کمپوست قارچ خوراکی ، بستر لازم برای کشت  و پرورش قارچ خوراکی  است .
کمپوست ، ترکیبی فرآوری شده  از کاه و کلش گیاهان  تیره ، غلات  ، بذر یا اسپان قارچ است .

کمپوست قارچ خوراکی، بستر لازم برای کشت و پرورش قارچ خوراکی است. کمپوست، ترکیبی فرآوری شده از کاه و کلش گیاهان تیره، غلات ، بذر یا اسپان قارچ است.

کمپوست به گونه‌ای از کود گفته می‌شود که از بازیافت و تجزیه‌ی مواد آلی (مواد زائدی که از باقی مانده‌ی گیاهان و جانوران بر جای می‌ماند ) به دست می‌آید. این ماده‌ی مهم در امر کاشت، فوق‌العاده حاصل خیز است و به دلیل وجود مقدار بالایی از مواد آلی در خود باعث تقویت و بهتر شدن خاک، افزایش حاصل خیزی و در نهایت بهبود کیفیت و ساختمان خاک می‌شود.

با توجه به این مسئله، بستر کاشتی که قارچ در آن رشد می‌کند نیز ترکیبی فرآوری شده از کاه و مواد دیگری است و به این ترتیب یک نوع کود گیاهی به حساب می‌آید، که کمپوست نامیده می‌شود.

اهمیت کمپوست قارچ در پرورش

کمپوست مهم‌ترین رکن تولید قارچ است و کیفیت و کمیت قارچ برداشت‌شده رابطه مستقیم و مهمی با نحوه‌ی تولید کمپوست دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. هدف از تولید کمپوست، ایجاد یک محیط و ماده مغذی جهت رشد میسلیوم و استفاده از مواد آن برای تولید قارچ است.

قارچ خوراکی تکمه‌ای سفید نیز جزء موجودات زنده هتروتروف بوده و برای تغذیه خود به مواد آلی نیاز دارد. از طرف دیگر، این قارچ گندرو است و لذا می‌تواند از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و املاح معدنی موجود بقایای موجودات مرده که به شکل قابل‌ جذب برای قارچ در آمده‌اند،مواد غذایی آلی موردنیاز خود را تأمین کند.

قابل‌توجه اینکه قارچ تکمه‌ای سفید، یک تجزیه‌کننده ثانویه است، یعنی قبل از اینکه میسلیوم این قارچ بتواند در ماده زمینه‌ای خام رشد کند، باید باکتری‌ها و قارچ‌های دیگر این مواد خام را به مواد قابل‌جذب تبدیل نمایند.

اهداف تهیه بستر کشت

1-تولید بستری که برای رشد قارچ تکمه‌ای سفید مناسب باشد.
۲-تهیه بستر کشت انتخابی به‌طوری‌که موجودات زنده رقابت کننده با قارچ تکمه‌ای و میکروارگانیسم‌های همزیست آن نتوانند بر روی آن رشد کنند.
۳-تهیه مقادیر مناسب مواد غذایی، آب  و آمینواسیدهایی که به‌آسانی در دسترس میسیلیوم قارچ تکمه‌ای قرار گیرند.
۴-تهیه‌ی بستری مناسب برای فعالیت باکتری‌های گرمادوست و مزوفیل به‌منظور انجام تبخیر.
۵-بهبود ساختمان فیزیکی مواد غذایی زمینه‌ای به‌گونه‌ای که هوای موردنیاز برای رشد مطلوب میسلیوم فراهم شود. به‌طورکلی،
هدف اصلی از فرایند کمپوست سازی، تهیه یک بستر کشت مطلوب است، به‌نحوی‌که برای رشد میسلیوم قارچ تکمه‌ای مناسب بوده ولی برای قارچ‌های رقیب مناسب نباشد.

منابع موجود برای تهیه کمپوست قارچ

از منابع موجود برای تهیه کمپوست می‌توان از کود اسبی، کاه و کلش گندم و یا غلات دیگر و کود مرغ‌ها، سبوس گندم و کنجاله سویا و پنبه‌دانه نام برد.
در کشور ما، با توجه به کمبود کود اسبی، بهترین و باصرفه‌ترین کمپوست برای پرورش قارچ خوراکی، کمپوست حاصل از کاه و کلش گندم و کود مرغی است. کاه کلش گندم مهم‌ترین منبع کربن موردنیاز در کمپوست است.

علاوه بر این، کاه و کلش باعث بهبود ساختمان کمپوست به‌ منظور جذب و نگهداری آب و تهویه مطلوب آن می‌شود. هزینه  مواد تشکیل‌دهنده کمپوست  در مقایسه با سایر هزینه‌ها ازجمله هزینه‌های ثابت و کارگری ناچیز است.

کمپوست قارچ دکمه‌ای

قارچ دکمه‌ای برخلاف قارچ صدفی و شیتاکه فاقد آنزیم‌های تجزیه‌کننده سلولز و لیگنین یا چوب است. بنابراین نیاز است ابتدا مواد اولیه توسط میکروب‌ها به مواد ساده‌تر تجزیه شوند تا مواد لازم و موردنیاز قارچ تأمین شود و ریسه قارچ خوراکی بتواند به‌آسانی این مواد را جذب نماید.

کمپوست بستر کشت و تأمین‌کننده مواد غذایی قارچ دکمه‌ای است. کمپوستینگ فرایند زیستی است که طیان مواد الی توسط میکروارگانیسم ها به ماده سیاه‌رنگ هوموسی تبدیل می‌شود. کمپوستینگ فعالیت تعداد بی‌شماری از میکروارگانیسم‌ها را در برمی‌گیرد.

کمپوست مهم‌ترین رکن تولید قارچ است و کیفیت و کمیت قارچ برداشت‌شده رابطه مستقیم و مهمی با نحوه‌ی تولید کمپوست دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. فلذا ما در این مجموعه از مطالب در تلاش هستیم تا با در اختیار گذاشتن اخبار مربوط به حوزه تولید کمپوست قارچ خوراکی، شما عزیزان تولیدکننده را در پرورش هرچه با مطلوب‌تر قارچ خوراکی یاری رسانیم.

اجزای کمپوست

کمپوست به گونه ای از کود گفته می شود که از بازیافت  و تجزیه ی مواد آلی  ( مواد زائدی که  از باقی مانده ی گیاهان  و جانوران  بر جای می ماند  ) به دست می آید .

این ماده ی مهم در امر کاشت ، فوق العاده حاصل خیز است  و به دلیل وجود  مقدار بالایی از مواد آلی  در خود  باعث تقویت و بهتر شدن  خاک ، افزایش حاصل خیزی و در نهایت بهبود کیفیت و ساختمان خاک  می شود .

با توجه به این مسئله ، بستر کاشتی که  قارچ در آن رشد می کند  نیز ترکیبی فرآوری شده  از کاه و مواد دیگری است  و به این ترتیب یک نوع کود گیاهی به حساب می آید ، که کمپوست نامیده می شود .

ساخت کمپوست قارچ در منزل

برای تهیه ی کمپوست قارچ در منزل ابتدا باید نیازهای غذایی  قارچی که قرار است پرورش یابد  و نوع آن مشخص شود .  برای تهیه ی  کمپوست قارچ  در روش های سنتی و قدیمی از کود اسب یا کود مرغی استفاده می شد .

استفاده از کود حیوانی برای برای تولید کمپوست قارچ خوراکی به دلیل تامین مواد غذایی مورد نیاز قارچ بسیار موثر است اما امروزه از بقایای گیاهی و مواد زائد سلولز دار کارخانه های قند، کاغذ و … نیز استفاده می شود.

مراحل تهیه کمپوست قارچ

مرحله اول )
برای انجام این کار به یک کیسه ی پلاستیکی  ضخیم و بزرگ ، سطل با جعبه نباز دارید . باید در اطراف و کف کیسه  یا سطل چند سوراخ برای خروج زه کش و تهویه ایجاد کرد.

مرحله دوم )
حدود هفت الی هشت کیلوگرم  کاه یا کلش یکی از غلات  را تهیه کرده و آن ها را در اندازه های  هشت الی چهارده سانتی متر خرد کنید.

مرحله سوم )
کلش های تهیه شده را در یک ظرف بزرگ ریخته  و روی آن آب بریزید  ، به گونه ای که کاه و کلش ها کاملا در آب قرار گیرند  و بعد آن را روی شعله ی گاز حرارت دهید. لازم است حدود سی دقیقه  از زمان به جوش آمدن کامل آب ،کلش ها حرارت ببینند  و در حین حرارت دیدن آن ها را گاهی زیر و رو نمایید .

حرارت دادن کمپوست

مرحله ی چهارم )
حرارت دادن  باعث ضدعفونی شدن کاه و کلش و از بین رفتن  بقایای بذر باقی مانده در آن ها خواهد شد علاوه بر این ، موجب  نرم شدن بافت کله و کلش  نیز می شود  و ریشه های قارچ به راحتی در آن نفوذ می کنند . حدود نیم ساعت بعد  کاه و کلش را آب کشی کرده و اجازه دهید خنک شود .

مرحله ی پنجم )

کلش های خنک شده باید در چند مرحله به کیسه ی پلاستیکی به ار تفاع ده سانتی متر اضافه شود  و با کف دست آن را فشار داد تا کیسه ها به حالت استوانه ای در بیایند.

بسته بندی کمپوست

مرحله ی ششم )
محتویات بذر یا اسپان  قارچ را با قاشق  تمیز  که از قبل با الکل ضد عفونی شده ، به محتویات کاه و کلش اضافه کنید . سپس  کلش های سرد شده را  به همان ارتفاع  و اندازه برداشته  و به درون کیسه  تا روی بذر ها پوشیده شود  و با دست مجددا روی آن را فشار دهید تا تماس کامل حاصل شود .

و دوباره بذر پاشیده  و روی آن کلش اضافه کنید این کار را آن قدر انجام دهید  تا این که علاوه بر پر شدن کیسه ، بذر و کلش نیز تمام شود.

مرحله ی هفتم )
حال درب کیسه ی پلاستیکی را محکم ببندید  و زیر آن یک ظرف  قرار دهید  تا آب اضافی  درون کیسه  به مرور زمان خارج شود و اطراف خیس و کثیف نشود.

مرحله ی هشتم )
بسته ی حاوی کمپوست  قارچ را در محیطی با دمای  بین هجده الی بیست و چهار درجه ی سانتی گراد  نگه داری کنید و در معرض تابش مستقیم  نور آفتاب قرار ندهید . به طور کلی بین دو هفته تا یک ماه طول می کشد تا کمپوست آماده شود.

خشکی یا رطوبت کمپوست

مرحله ی نهم ) باید توجه کرد که ، مقدار آب  به حدی است که اگر کاه را فشار دهید آب باید از لا به لای انگشتانتان  خارج شود . بعد از گذشت یک ماه ، کمپوست قهوه ای رنگ می شود  و بوی آمونیاک  آن از بین می رود  و می توانید برای ضد عفونی کردن کمپوست از قرص فتوکسین  یا فنل و فرمالین استفاده  کنید.

باید توجه کنید در صورتی که کمپوست  شما دارای بوی بسیار بدی  است ، هوای کافی به آن نرسیده و باید هوا دهی انجام شود  و لایه های کمپوست را با وسیله ای مانند چنگک زیر و رو کرد  و یا اگر توده بیش از اندازه خیس است مقداری  مواد خشک به آن ها اضافه کرد.