اهمیت تهویه سالن‌های پرورش قارچ

اهمیت تهویه در سالن‌های پرورش قارچ. یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی پرورش‌دهندگان قارچ، ایجاد شرایط مطلوب برای بهترین عملکرد ریسه‌روی کمپوست و درون خاک پوششی و در ادامه باردهی در بهترین شرایط است.

آنچه پرورش قارچ را در کشورمان از کشورهای اروپایی جدا ساخته، چهار فصل بودن کشور است. با توجه به این که پرورش‌دهندگان، انواع مختلف اقلیم‌های آب و هوایی را در فصول مختلف سال تجربه می‌کنند. ایجاد شرایط یکسان و مطلوب در روزهای مختلف سال از مهمترین دغدغه‌هاست.

در این راستا مجهز بودن واحد به ادوات و تجهیزات مدرن و دستگاه‌های هواساز (تهویه) مجهز که بتواند تغییرات شدید جوی را در سالن‌های ایزوله پرورش کمرنگ کنند، حیاتی به نظر می‌رسد.

مهم‌ترین دلایل اهمیت تهویه در سالن‌های پرورش قارچ

برخی از مهم‌ترین دلایل تفاوت در کمیت و کیفیت تولید واحدهای مختلف پرورش قارچ، نوع دستگاه‌های هواساز، نوع طراحی سالن‌ها و سیستم چرخش هوا، امکانات تاسیساتی و در نهایت، نوع مدیریت و به کارگیری تجهیزات فوق است. در این مقاله سعی کرده‌ایم برخی از این موارد را به طور مختصر بیان کنیم.

دستگاه هواساز باید به منبع تامین رطوبت، دستگاه اینورتور (تنظیم‌کننده دور موتور با شدت جریان هوا)، اتاق ترکیب هوا (mixing box)، جهت اختلاط هوای آزاد با هوا برگشتی، رادیاتورهای (گرمایی-سرمایی) و آمپر جهت تنظیم میزان هوای آزاد و هوای برگشتی سالن (circulation) باشد که هر دو دمپر باید طوری به هم متصل باشند تا میزان باز بودنشان مکمل یکدیگر باشد.

نوع قفسه بندی

در نوع قفسه‌بندی‌های داخل سالن نیز برای کانال‌های هوا، یک متر فضا برای وزش باد باید مدنظر قرار گیرد تا هوا با سطح بسترها تماس نداشته باشد. ضمنا توصیه می‌شود شکل قفسه‌بندی‌ها طوری باشد که هوا به راحتی بین طبقات به صورت افقی جریان یابد. این مسئله در مورد طراحی سالن حائز اهمیت است.

به منظور کنترل دما، میزان اکسیژن و تهویه co2 سالن، لازم است هوا به صورت پیوسته در چرخش باشد. برای دستیابی به یکنواختی کل سالن و اجتناب از اختلاف درجه حرارت بین طبقات مختلف، لازم است هوا در هر ساعت 10 الی 12 مرتبه در سالن چرخش داشته باشد. ضمنا در مقطع هوادهی به طور متوسط برای هر متر مربع از سطح زیر کشت 10-15 متر مکعب در ساعت باید هوا سیرکوله شود. تا قارچ‌های مرغوب تولید شوند.

تولید CO2

اهمیت تهویه در سالن‌های پرورش قارچ در مقاطع مختلف فرآیند تولید، بر اثر فعل و انفعالات بیولوژیک داخل کمپوست، از جمله فعالیت میسلیوم و همچنین در زمان باردهی، co2 تولید می‌شود. این مسئله به تولید گرما در سالن منجر می‌گردد. بیشتر میزان تولید co2 مربوط به روزهای اوج فلش اول است. در این زمان به ازای هر کیلوگرم کمپوست، 1/0 گرم co2 در هر ساعت تولید می‌شود. این مقدار در سالنی با متوسط تناژ کمپوست 20 تن، حدود 2 کیلوگرم در هر ساعت می‌شود.

در مجموع به افزایش دما به اندازه 570/3 کیلوکالری در هر ساعت منجر خواهد شد. البته این میزان صرف نظر از مقدار گرمای مورد استفاده در فعل و انفعالات دورن کمپوست قارچ است و باید کلا از بین برود. در این مقطع نقش سیستم تهویه و سرمایش قوی در کنترل دما و میزان co2 در سالن حیاتی به نظر می‌رسد.

اهمیت تهویه در سالن‌های پرورش قارچ مناطق کوهستانی

در مناطق با آب و هوای کوهستانی سردسیر، معمولا بدون سیستم سرمایشی هم می‌توان فقط با تزریق هوای تازه بر گرمازایی کمپوست فائق آمد. اما در مناطق معتدل و گرمسیری به کارگیری سیستم سرمایشی قوی چیلر یا (ice bank) اجتناب ناپذیر است.

داخل دستگاه هواساز نیز باید به سیستم رادیاتور سرمایشی قوی مجهز باشد. نکته مهم و حائز اهمیت دیگر تهویه سالن‌های پرورش قارچ آن است که باید رادیاتوری که جهت سرما استفاده می‌شود جدا از رادیاتور گرمایی باشد.

این بدان علت است که نوع رادیاتور گرمایی با سرمایی متفاوت است. البته این مسئله در بسیاری از واحدهای تولیدی داخل کشور رعایت نمی‌شود. معمولا از یک رادیاتور جهت گرما و سرما با هم استفاده می‌شود که کارایی لازم را ندارد.

نکته مهم دیگر: در یک رادیاتور مطلوب با شبکه‌های قوی، هر یک لیتر آب در جریان با حرارت 11 درجه سانتی‌گراد، می‌تواند حدود 4 kCal گرما را به خود جذب کند. این مسئله نیز می‌تواند در طراحی یک سیستم سرمایشی مطلوب مورد توجه قرار گیرد.

مولف: مهندس مهدی ریاحی