ایچیکولووا یا به زبان محلی چی نگولو نگولو(chi-ngulu-ngulu) با نام علمی Termitomyces titanicus، بزرگترین قارچ خوراکی جهان است. این گونه از خانواده Lyophyllaceae بوده و بومی غرب آفریقا است.
ترمیتومایسس تیتانیکوس با موریانه‌ها رابطه همزیستی دارد و معمولا اطراف لانه آنها میروید. از این‌رو نام دیگرش قارچ موریانه غول پیکر (Giant Termite Mushroom) است. بنابراین به دلیل همزیستی و وابستگی آن به موریانه‌ها، امکان کشت صنعتی آن وجود ندارد.
معرفی قارچ موریانه غول پیکر (ایچیکولووا)
قارچ Termitomyces titanicus دارای کلاهک بزرگ، ساقه سفید بلند و آبشش‌های صورتی‌رنگ است. قطر کلاهک بطور معمول به 1 متر(3 فوت) و طول پایه آن تا 57 سانتیمتر(22 اینچ) نیز میرسد. وزن آن، برخی مواقع چندین کیلوگرم خواهد بود.
(البته موارد زیادی با اندازه بزرگتر نیز رویت شده‌است.)
بزرگترین قارچ خوراکی جهان با نام ایچیکولووا در کشورهای کونگو، مالاوی، تانزانیا و زامبیا یافت میشود.(مهمترین زیستگاهش زامبیا است)
ترمیتومایسس تیتانیکوس از تپه‌های گلی موریانه یا اطراف آن، بیرون می‌آید. اندام باردهی آن از اسکلروت‌های درون لانه‌های موریانه‌ها تشکیل میشود و فقط پس از بارندگی، در سطح زمین پدیدار میشود. فصل رویش آن پاییز و زمستان است.
از نظر غذایی، منبع خوبی از پروتئین، فیبر و ریزمغذی‌هایی مانند پتاسیم، سلنیوم و ویتامین‌های گروه B است. اندازه بزرگ، کمیاب بودن و عدم امکان کشت، تیتانیکوس را به یک غذای فصلی ارزشمند تبدیل کرده‌است.
فرآیند پرورش بزرگترین قارچ خوراکی جهان توسط موریانه ها
سیستم‌های پرورش قارچ موریانه‌ها می‌تواند برای هر گونه، متفاوت باشد. اما بطورکلی نحوه کار به این صورت است.
پس از اینکه ملکه موریانه اولین کارگران خود را به دنیا می‌آورد، برای یافتن هاگ قارچ Termitomyces اقدام می‌کند. سپس، موریانه‌های کارگر، هاگ‌ها را به لانه می‌آورند و در یک محفظه کشت مخصوص قرار می‌دهند.
طی این مرحله موریانه‌ها مواد گیاهی مرده را به لانه می‌آورند. سپس آنها را تا حدودی می‌جوند و با هاگ ایچیکولووا تلقیح می‌کنند. بعد موریانه‌ها مواد گیاهی نیمه‌هضم‌شده را درون خاک دفع می‌کنند.
فعل و انفعالات میکروبی در روده موریانه‌ها به آنها اجازه تخریب مواد عالی گیاهی (حتی برخی گونه ها تجزیه لیگنین) را می‌دهد. در نتیجه مدفوع موریانه‌ها، مواد مغذی ضروری برای رشد آن را فراهم می‌کند.
سپس قارچ پلیمرهای گیاهی پیچیده(مانند سلولز و لیگنین) را به مواد مغذی ساده‌تر و مغذی تجزیه می‌کند. هیف ها مانند ریشه عمل می‌کنند و مواد گیاهی فراهم شده توسط موریانه‌ها را هضم کرده و به نوعی شکر تبدیل می‌کنند.
نهایتاً این شکر توسط موریانه ها، طی فصول سرد به عنوان غذا مصرف میشود.
رویش قارچ موریانه غول پیکر
بصورت خلاصه ترمیتومایسس تیتانیکوس روی مدفوع موریانه‌ها رشد می‌کند و مواد گیاهی را به عنوان غذا در فصل سرد، برای آنها تجزیه می‌کند.
بعد از کلونیزه شدن کامل محفظه فضولات، میسلیوم قارچ ریسه‌هایی را به بیرون از محفظه کشت می‌فرستد. میسلیوم یک شبکه گسترده در داخل و اطراف تپه موریانه تشکیل می‌دهد. هنگامیکه شرایط محیطی (دما، بارندگی، رطوبت) مساعد شود، میوه بارده قارچ، بصورت کلاهک های بزرگ ظاهر و شروع به رشد می‌کنند.
از آنجایکه میسلیوم زمان کافی برای تشکیل حجم زیادی از بستر و تجمیع مواد مغذی در محیط تپه موریانه داشته است، می‌تواند این ذخایر را برای رشد سریع و گسترده اندام باردهی ایچیکولووا بکار گیرد. اقلیم ثابت قلعه موریانه‌ها و عدم رقابت با دیگر میکروارگانیزم‌ها، امکان انحصار منابع را به میسلیوم می‌دهد. همچنین تعداد کم اندام‌های باردهی نیز تولید اندازه‌های بسیار بزرگ را ممکن میسازد.
آیا می‌توان بزرگترین قارچ خوراکی جهان را کشت کرد؟
کشت تجاری Termitomyces به دلیل وابستگی پیچیده به زیستگاه موریانه‌ها و تعاملات نامعلوم میکروبی از همزیستی با آنها، بسیار چالش برانگیز است. طی سال‌های اخیر تحقیقات زیادی برای کشت مصنوعی آن با استفاده از شبیه‌سازی تپه گلی موریانه‌ها انجام شده‌است.
اما بازده بالایی نداشت و قابل اجرا در مقیاس بزرگ نبود.
زیرا پیوندهای اکولوژیکی با موریانه، همزیستی میکروبی، تعادل اکوسیستم، میزان دقیق ترکیب خاک، رطوبت و الگوهای رفتاری فصلی کلونی‌های موریانه همگی باید در نظر گرفته‌شود. طبیعتا امکان تنظیم و بکارگیری تمامی موارد مذکور، در عمل نشدنی است.
البته برخی مایکولوژیست‌ها، قارچ پوف بال را به عنوان بزرگترین قارچ خوراکی جهان میدانند. اما پاف بال وقتی خیلی بزرگ شود، دیگر خوراکی نیست. از جهتی وزن آن بیشتر از قارچ موریانه است، اما اندازه آن به دلیل ساختار توپی، هیچگاه به بزرگی Termitomyces titanicus نخواهد رسید.
تقدس ایچیکولووا برای مردم زامبیا
زامبیایی‌ها برای ترمیتومایسس تیتانیکوس یا به زبان خودشان،”چی نگولو نگولو” به عنوان یک ماده غذایی و هم به عنوان یک نماد فرهنگی، ارزش زیادی قائل هستند. در زامبیا، چیدن آن یک سنت ارزشمند است.
جستجوی آن اغلب یک فعالیت جمعی، همراه با مناسکی خاص، می‌باشد. بطوریکه روزهای بارانی برای رویش آن، در اطراف قلعه‌های گلی موریانه ها، پایکوبی و ایجاد سر و صدا می‌کنند.
یافتن ایچیکولووای بزرگ می‌تواند دلیلی برای برگزاری جشن باشد. زیرا درآمد زیادی از فروشش نصیب مردم می‌گردد.
مولف:
گردآوری، ترجمه و تالیف توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: sciencedirect.com و wikipedia.org
با انواع قارچ خوراکی در دانشنامه هاگ آشنا شوید.
