رتبه بندی جهانی کشورها در تولید قارچ پرورشی
رتبه بندی جهانی کشورها در تولید قارچ پرورشی توسط فائو اعلام شد. تولید و پرورش قارچ به عنوان یک نوع فعالیت اقتصادی در کشورهای توسعه یافته به یک شاخه مستقل از تولیدات کشاورزی اختصاص یافته‌است. سطح تولید قارچ در جهان بین سال‌های 2015 تا 2017 میلادی در حدود 27.5 هزار هکتار بوده است. چنین مساحت عظیمی در حدود 11میلیون تن قارچ را فراهم کند.
طبق گزارش فائو، در سال 2017 میلادی تنها کشور چین حدود 7.8 میلیون تن انواع مختلف قارچ‌ها را تولید کرده است.
طی 35 سال اخیر، تولید قارچ 10 برابر و 1.5 برابر افزایش یافته‌است.
در این شرایط انواع قارچ ها مانند قارچ شیتاکه و قارچ صدفی به دلیل خواص غذایی و دارویی که دارند به طور فزاینده ای محبوب شده‌اند. حدود 15 گونه ی مختلف از قارچ های پرورشی در دنیا تولید می شود و بزرگترین نواحی تولید قارچ دنیا در اروپا قرار دارند.
تولید قارچ در اروپا
سالانه در کشورهای اروپایی 1300000 تن قارچ کشت می شود که در حدود 70٪ آنها به صورت تازه به بازار عرضه و 30٪ به صورت کنسرو یا منجمد درمی‌آید. در این میان کشور لهستان با توجه به رشد فعالی که در حوزه تولید قارچ دارد و تقریبا به سطح تولید کشور هلند یعنی 260 هزار تن رسیده است کشوری متمایز و پیشرو محسوب می‌شود.
ایالات متحده آمریکا نیز بزرگترین تولید کننده قارچ در آمریکای شمالی است. حجم سالانه تولید قارچ در آمریکا اغلب ثابت و بالغ بر 420000 تن در سال است.
بیشتر این قارچ ها به صورت تازه و در بازار داخلی فروخته می‌شوند. کانادا هم دومین تولید کننده بزرگ قارچ در آمریکای شمالی است و سالانه در حدود 10000تن تولید دارد که به صورت تازه و به مقدار کم وارد بازار‌های داخلی خود کانادا و بازار آمریکا می‌شود.
در این بین سرعت رشد صنعت قارچ در استرالیا چشمگیر است و استرالیا یکی از سریع ترین و پیشروترین کشورها در گسترش صنعت قارچ می‌باشد. در طول 10 سال اخیر، تولید در این کشور 20 درصد رشد داشت و به 75 هزار تن رسید.
جدول رتبه بندی جهانی کشورها از نظر تولید قارچ پرورشی
آخرین رتبه بندی جهانی کشورها از نظر تولید قارچ پرورشی در 10 سال اخیر
| میزان تولید(تن) | کشور | رتبه |
| 7,800,000 | چین | 1 |
| 420,000 | آمریکا | 2 |
| 683,000 | ایتالیا | 3 |
| 300,00 | هلند | 4 |
| 260,140 | لهستان | 5 |
| 197,000 | اسپانیا | 6 |
| 180,000 | ایران | 7 |
| 120,000 | فرانسه | 8 |
| 100,000 | بریتانیا | 9 |
| 100,000 | کانادا | 10 |
| 75,000 | استرالیا | 11 |
| 72,000 | آلمان | 12 |
| 70,000 | ایرلند | 13 |
| 65,600 | ژاپن | 14 |
| 40,900 | اندونزی | 15 |
| 40,200 | ترکیه | 16 |
| 32,000 | مجارستان | 17 |
| 30,000 | هند | 18 |
| 29,450 | بلژیک | 19 |
| 26,200 | کره | 20 |
| 24,000 | ویتنام | 21 |
| 18,800 | آفریقای جنوبی | 22 |
| 18,000 | روسیه | 23 |
| 15,800 | لیتوانی | 24 |
| 15,000 | اوکراین | 25 |
| 14,500 | رومانی | 26 |
| 12,000 | پرتغال | 27 |
| 10,530 | تایوان | 28 |
| 11,500 | قبرس | 29 |
میزان تولید قارچ در اروپا نسبتاً ثابت است، هرچند که به نظر می‌رسد تمایل به مصرف قارچ در این قاره‌ی سبز رو به کاهش می‌باشد. به طور متوسط میزان مصرف قارچ در اروپا برای هر نفر 2 کیلوگرم در سال گزارش می‌شود.
تولید قارچ در چین
در چین، ساختار تولید قارچ های پرورشی به سرعت در حال تغییر است. امکانات عظیم مدرن به همراه مجموعه‌ی کاملی از تجهیزات تکنولوژیکی پیشرفته رفته رفته جایگزین مزارع کوچک اولیه می شوند.
در عین حال رشد باقی محصولات تولیدی بدون تغییر باقی مانده‌است. اما در آینده ممکن است به دلیل جهت گیری مجدد صنعت قارچ چینی به کشت در مقیاس بزرگ سنتی برای قارچ های بازار محلی (شیتاکه، انوکی، ارینگی، قارچ درخت سیاه و غیره) این روند مجددا سیر نزولی به خود بگیرد. در چین مصرف داخلی قارچ کم بوده و در مجموع تنها 0.2 کیلوگرم برای هر نفر در سال است.
رتبه بندی جهانی صنایع قارچ آمریکای شمالی اما پایدارند و مستعد تغییرات شدیدی نیستند. در امریکا، مصرف قارچ کم است و تنها 1.5 کیلوگرم برای هر نفر در سال می‌باشد.
این رقم البته در کانادا بیشتر بوده و به حدود 3 کیلوگرم برای هر نفر در سال می‌رسد. در استرالیا هم به علت نزدیک شدن بازار به سطح اشباع این کشور در حوزه‌ی تولید رشد آهسته ای را تجربه کرده‌است. البته استرالیا از کشورهای نامبرده سطح مصرفی بالاتری دارد و این رقم در استرالیا به 3.2 کیلوگرم به ازای هر نفر است.
تولید قارچ در روسیه
در کشور روسیه هم تولید قارچ صنعتی بخشی جدایی ناپذیر از کشت سبزیجات گلخانه ای محسوب می‌شود. صنعت قارچ در روسیه به مدد تجهیزات وارداتی و داخلی ساخته‌می‌شود. این تجهیزات با استفاده از سرمایه گذاری هدفمند عمومی در بازه‌ی بین سال‌های 1976 تا 1995 تهیه شده‌است.
این شرکت ها از تکنولوژی هلند در کشت قارچ خوراکی در یک چرخه کامل بهره‌گرفتند که شامل کارگاه‌های آماده‌سازی لایه‌های زیرین و روکش مواد در هنگام کشت محصول اصلی یا همان قارچ خوراکی بود. نرخ بازپرداخت برای شرکت های کشاورزی از این نوع در حدود 7 الی 8 سال بود.
در سال 1980 میلادی به عنوان بخشی از یک مجتمع تولید قارچ با مساحت مفید 0.25 هکتار، یک ماشین تولید مواد کاشت قارچ خوراکی به صورت وارداتی برای این پروژه خریداری شد و در “Zarechye” CJSC منطقه مسکو (51 کیلومتری جاده ی کمربندی مسکو) به اجرا درآمد.
9 مجتمع موجود میسلیوم قارچ در روسیه بهتر از شرکت‌های خصوصی بر تولید قارچ صدفی متمرکز شده‌اند. ظرفیت تولید یک کارخانه این امکان را فراهم آورد که تا 300 تن میسلیوم تولید شود. سالانه حداقل 12-15 هزار تن از انواع قارچ مختلف کشت می‌شود.
میسلیوم در مسکو
در حال حاضر، میسلیوم در مسکو وجود ندارد. بنابراین، در آینده نزدیک، احداث یک کارخانه صنعتی برای تولید مواد کاشت با کیفیت مناسب ایده‌ی خوبی به نظر می‌رسد. تولید مسیلیوم می تواند به عنوان یک تولید مستقل و جداگانه عمل کند یا به عنوان بخشی از چرخه‌ی تولید قارچ باشد. مجتمع تولید، که اجازه می دهد تا کنترل تولید محصولات انجام شود.
رتبه بندی جهانی در روسیه، سرعت رشد تولید قارچ های خوراکی بسیار کند است. این مطلب بیش از همه، به دلیل سرمایه بالای مجتمع های صنعتی تولید قارچ می باشد. برخی شرکت های قارچ از قبل فعالیت‌های تولیدی خود را به دلایل عینی به طور کامل متوقف کرده‌اند.
علت نخست این مساله استهلاک کامل یا جزئی سازه‌های کشت و فناوری‌های قدیمی است مانند “Moskovsky” Agrokombinat “ که تعدادی گلخانه قارچ خوراکی احداثی به کمک آن کار می کنند. کمپوست وارداتی که از لیتوانی یا لهستان تهیه می شود، تضمین‌کننده نیست و ثبات این شرکت ها و در نتیجه تولید متمرکز کمپوست در روسیه وجود ندارد.
تجزیه و تحلیل تولید قارچ روسیه
تجزیه و تحلیل وضعیت شاخه داخلی تولید قارچ نشان می‌دهد که شرکت های که قبلا تاسیس شده‌اند تقریباً به طور کامل منابع خود را توسعه داده‌اند و بیش از 25 سال است که در حال بهره‌برداری هستند. با این حال، تجربه ساخت مجتمع های جدید قارچ در اقتصاد بازار وجود ندارد.
در رویه بین المللی تجارت کشاورزی، تولید قارچ یکی از کارآمدترین و اقتصادی ترین صنایع است. تا به امروز، تحریم های اعمال شده بر مواد غذایی از سوی کشورهای اتحادیه اروپا بر بازار قارچ روسیه و بازار کمپوست تاثیر نداشته‌است. قارچ لهستانی تحت پوشش محصولات کشورهای ثالث به روسیه عرضه می شود.
کمپوست وارداتی تحریمی نیست. تأثیر اصلی در رشد بازار قارچ تازه و کمپوست توسط روبل است که مستقیماً قیمت تمام شده محصولات وارداتی را تعیین می کند بازار روسیه در مقایسه با سال قبل، هزینه کمپوست و قارچ وارداتی به روبل 20 درصد افزایش یافت.
کاهش ارز ملی روسیه
کاهش ارزش روبل همچنین بر بودجه پروژه های جدید تأثیر می گذارد. با توجه به عدم حضور مجموعه‌ای در روسیه برای تولید مجموعه ماشین آلات تولید کمپوست و پرورش قارچ نبوده و این ماشین‌آلات از طریق واردات خریداری می‌شوند که با توجه به کاهش ارزش روبل قیمت آنها افزایش می یابد.
بر این اساس دو راهکار زیر برای صنعت قارچ روسیه موثر به نظر می‌رسد:
1- گسترش تولید قارچ از طریق سازماندهی شرکت هایی برای تهیه متمرکز کمپوست
2- ساخت و ساز مجتمع های جدید با چرخه کامل فناوری و حجم تولید قابل توجه از 3000 تن در سال
از سوی دیگر به نظر می‌رسد که دولت روسیه هم علاقه‌مند به تسریع روند است که البته این علاقه با اقدامات عملی هم همراه شده و توسط مقامات منطقه ای مناطق کالوگا، بلگورود و تولا انجام شده‌است و پشتیبانی منطقه ای برای جدید پروژه های ساختمانی در مناطق مسکو، سامارا و پنزا صورت پذیرفته‌است.
