نام علمی قارچ ها که به نام دو بخشی نیز معروف است، برای شناسایی دقیق و طبقه‌بندی گونه‌های مختلف قارچ ضروری است. در این مطلب توضیحاتی برای چگونگی نامگذاری و انتخاب نام دو جمله ای از نگاه علمی در دنیای قارچ شناسی و نکاتی پیرامون شکل‌گیری عناوین اختصاری آنها ارائه خواهیم داد.
با بررسی نام علمی قارچ ها، می‌توان درک جامعی از شکل‌گیری، اهمیت و اطلاعاتی از آن گونه بدست آورد.
چرا قارچ ها نام علمی دارند؟
برای طبقه‌بندی صحیح، شناسایی دقیق و ثبت بدون‌اشتباه اطلاعات، نیاز به نام علمی بر اساس استاندارد جهانی است. برای این منظور از نام دو بخشی استفاده میکنند.
سیستم نامگذاری دو جمله ای توسط کارل ون لینه، گیاه‌شناس سوئدی قرن هجدهم، برای این منظور ارائه شد. استفاده از این روش از آن زمان تاکنون ادامه دارد.
بکارگیری نام علمی قارچ ها به چند دلیل ضروری است.
دقیق و منحصر بفرد
نام های دو بخشی برای هر گونه، کاملا منحصر بفرد است. بنابراین خطر شناسایی نادرست را از بین خواهد برد. یعنی با بکارگیری نام علمی، هرگونه ابهام یا برداشت اشتباه از بین خواهد رفت.
برای مثال یک گونه قارچ ممکن است انواع متفاوتی با اختلاف اندک داشته باشد، اما همگی آنها با یک نام عامیانه شناخته میشوند. در این موارد اشاره به یک نوع خاص بصورت دقیق، تنها از طریق نام دو بخشی انحصاری ممکن خواهد بود.
استاندارد جهانی
هر گونه گیاهی، جانوری و قارچی در هر نقطه از جهان نام مخصوص به خود و زبان آن منطقه را دارد. اما نام های علمی در سطح جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به افراد از کشورها و زبان‌های مختلف، اجازه درک درست و صحیح یک گونه را خواهد داد.
بطور کلی نام های دوبخشی در کشورها و زبان‌های مختلف، ثابت هستند. اما نام‌های رایج و عامیانه در هر منطقه متفاوت خواهد بود. استفاده از ین پروتکل، برای شناسایی دقیق یک گونه خاص در زیستگاه‌های مختلف و فصول متفاوت، ضروری است.
طبقه‌بندی اطلاعاتی
نام های علمی علاوه بر ارائه موارد فوق، حاوی اطلاعاتی از جمله سلسله مراتب طبقه‌بندی یک گونه زنده، روابط تکاملی بین گونه‌ها و در برخی مواقع شامل اطلاعاتی درباره کاشف آن گونه است.
اجتناب از اشتباه
برخی از گونه ها ممکن است نام‌های عامیانه بسیار شبیه به هم یا مترادف داشته‌باشند. این اسامی ممکن است سبب اشتباهات بسیار شود. اما نام های دو بخشی، کاملا منحصر بفرد خواهد بود و جایی برای هیچگونه اشتباهی باقی نخواهد گذاشت.
برای مثال شما ممکن است “قارچ مرغ جنگل” را با “قارچ جوجه جنگلی” اشتباه بگیرید. اما هیچگاه Grifola frondosa را با Laetiporus speciosus اشتباه نخواهید گرفت.
تحقیق و مستندسازی
نام‌های دو بخشی دقیق برای مستندسازی اطلاعات و مطالعات، بسیار حیاتی هستند. این اسامی ثبت درست تحقیقات و یکپارچگی مطالعات در سطح جهانی را تضمین میکنند.
همچنین برای متون و مقالات علمی باید از نام های معتبر علمی استفاده نمود. این مورد علاوه بر حفظ چهارچوب استنادارد اثر، وجهه جهانی به آن خواهد داد.
چگونگی نام گذاری علمی قارچ ها؟
نامگذاری دو بخشی یک سیستم رسمی نامگذاری گونه‌های موجودات زنده است. بر این اساس نام های علمی استاندارد متشکل از دو قسمت هستند. هر دو بخش اغلب از زبان لاتین نشأت می‌گیرد. اگرچه ممکن است از زبان‌های دیگر نظیر یونانی، نیز باشند.
در این روش کلمه اول نام جنس و کلمه دوم نام گونه است. (البته نام جنس در نوشتارها ممکن است فقط به حرف اول خلاصه شود.)
دو قسمت نام علمی عبارتند از:
- نام جنس: قسمت اول نشان‌دهنده نوع و جنس موجود زنده است و همیشه با حروف بزرگ نوشته میشود. بطور مثال برای Agaricus bisporus(قارچ دکمه ای) از خانواده Agaricus است.
- نوع گونه: قسمت دوم نام علمی است و با حروف بزرگ نوشته نمی‌شود. این بخش گونه‌های خاص در آن جنس را توصیف یا مشخص می‌کند. برای مثال Agaricus bisporus ، bisporus لقب گونه است.
فرآیند نامگذاری یک گونه جدید قارچ
- کشف: پیش‌نیاز اول برای فرایند نامگذاری، کشف یک گونه جدید است.
- جمع‌آوری و مستندسازی: نمونه مکشوف باید جمع‌آوری و اطلاعات مربوط به آن به دقت مستند شود. این اطلاعات شامل زیستگاه‌ها، ظاهر، ویژگی‌های فیزیکی و حتی شیمیایی گونه است.
- تحقیق و تجزیه و تحلیل: گونه مکشوف باید تحت تجزیه و تحلیل کامل قرار گیرد. یعنی بررسی میکروسکوپی و تعیین توالی ژنتیکی بر روی آن انجام شود. این مرحله برای تعیین اینکه آیا قارچ مکشوف یک گونه جدید است یا نه، بسیار مهم است.
- انتشار: پس از تکمیل تحقیقات، یافته‌ها طی یک مقاله رسمی به یک موسسه یا مجله علمی معتبر داری حق داوری، ارسال میشود. توضیحات باید شامل نام علمی پیشنهادی، مشخصات مورفولوژیکی دقیق و مقایسه با گونه‌های مشابه باشد.
- بررسی و پذیرش: معرفی‌نامه ارسالی توسط کارشناسان بررسی میشود. اگر گونه جدید تایید شود، نام آن رسما پذیرفته و منتشر خواهد شد.
چه کسی نام علمی قارچ ها را تعیین می کند؟
قارچ‌ها نیز مانند سایر موجودات با استفاده از سیستم استاندارد اسامی دوبخشی نامگذاری میشوند. این فرآیند توسط نهادهای بین‌المللی برای اطمینان از ثبات و دقت، بر اساس قوانین و دستورالعمل‌ها صورت می‌پذیرد.
برخی از نهادها، اشخاص و قوانین موثر در فرایند نامگذاری به شرح زیر است.
کد بین المللی نامگذاری جلبک ها، قارچ ها و گیاهان (ICNafp)
سیستم کدینگ بین‌المللی و مجموعه‌ای از قوانین و توصیه‌هایی که برای نامگذاری علمی همه ارگانیسم‌ها نظیر جلبک‌ها، قارچ‌ها و گیاهان حاکم است.
این مجموعه که تحت عنوان ICNafp شناخته میشود، هر چند سال یکبار، طی کنگره بین المللی گیا‌شناسی بروزرسانی میشود. آخرین نسخه این سیستم کدگذاری، سال 2017 در شنزن چین تصویب شد.
البته یک اصلاحیه مربوط به نامگذاری قارچ ها در کنگره بین‌المللی قارچ‌شناسی سن‌خوان در جولای 2018 صورت گرفت، که نتایج آن در مارس 2019 بصورت عمومی منتشر گردید.
انجمن های قارچ شناسی
انجمن‌های قارچ شناسی مختلف در سراسر جهان، مانند انجمن قارچ شناسی آمریکا و انجمن قارچ شناسی بریتانیا، نقش مهمی در فرآیند نامگذاری علمی قارچ ها دارند. این سازمان ها اغلب مجلات و بولتن‌هایی را منتشر میکنند که گونه‌های تازه شناسایی شده را معرفی و تشریح می‌نماید.
تاکسونومیست ها و قارچ شناسان
دانشمندان قارچ شناس و تاکسونومیست(مسئول کشف و طبقه‌بندی گونه‌های جدید) تحقیقات گسترده‌ای شامل مطالعات میدانی و تجزیه و تحلیل‌های آزمایشگاهی برای شناسایی و طبقه‌بندی قارچ‌های جدید انجام می‌دهند. سپس کشفیات خود را ثبت می‌نمایند
طبقه‌بندی قارچ ها برای انتخاب نام علمی دو بخشی
قارچ‌ها متعلق به شاخه زیستی بازیدیومیکوتا هستند که با ساختارهای تولید مثل خود(بازیدیا) شناخته میشوند. بازیدیا با تولید و انتشار هاگ سبب رویش قارچ‌های جدید و بقای نسل آن میشود.
تاکنون 146155 گونه مختلف قارچ کشف و ثبت شده‌است. هرسال نیز حدود 2000 گونه جدید کشف و به این لیست اضافه می‌گردند. زیرا در دهه اخیر به دلیل پیشرفت در تکنیک‌های مولکولی برای شناسایی، تعداد گونه‌های مکشوف افزایش یافته‌است.
قارچ‌ها بر اساس ویژگی‌های ساختاری و ظاهری به خانواده‌ها، جنس‌ها و گونه‌های مختلفی طبقه‌بندی میشوند.
خانواده‌های اصلی قارچ ها:
- خانواده Agaricaceae: این خانواده شامل بسیاری از قارچ‌های خوراکی است. مانند قارچ دکمه‌ای معمولی و قارچ علفزار
- خانواده‌ی بولِتاسه: این خانواده که به خاطر سطوح متخلخل اسفنجی‌شان به جای آبشش‌ها شناخته میشوند، شامل قارچ پورچینی(Boletus edulis) با ارزش نیز میشود.
- Russulaceae: این خانواده شامل جنس‌های Russula و Lactarius است که به خاطر آبشش‌های شکننده و رنگ‌های متنوعشان شناخته میشوند.
- استروفاریاسه: این خانواده شامل انواع مجیک ماشروم ها است که حاوی ماده توهم‌زا سیلوسایبین هستند.
چالش های طبقه بندی و نامگذاری
شناسایی و طبقه‌بندی قارچ ها برای نامگذاری، به دلیل مورفولوژی‌های متنوع و چرخه زندگی آنها می‌تواند بسیار پیچیده باشد. زیرا برخی از گونه‌ها، بسیار شبیه به سایرین است و تشخیص آنها بدون تجزیه و تحلیل ژنتیکی دشوار است.
محدودیت های منابع
فرآیند نامگذاری دو بخشی یک گونه جدید به تحقیقات گسترده‌ای از جمله مطالعات میدانی، آزمایشات و تهیه گزارش احتیاج دارد. محدویت بودجه و منابع، سبب کاهش سرعت کشف و ثبت گونه‌های جدید خواهد شد.
تغییرات در طبقه بندی
با پیشرفت در زیست‌شناسی مولکولی و توالی‌یابی ژنتیکی، امکان طبقه‌بندی مجدد بسیاری از گونه‌ها وجود دارد.
محدودیت زمانی
جمع‌آوری نمونه‌ها در مراتع به دلیل عمر کم قارچ‌ها، چالش برانگیز است. همچنین برخی از گونه‌ها فقط در شرایط محیطی خاصی ظاهر میشوند.
مولف:
گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: realmushrooms.com
جهت مطالعات بیشتر در زمینه قارچ شناسی، مقالات هاگ را دنبال نمایید.
