آشنایی با مگس های قارچ و راه جلوگیری از آن

0 خواندن این مطلب 12 دقیقه زمان میبرد

مگس های قارچ (mushroom flies) از جمله مهمترین آفات کشت و پرورش قارچ می باشند. مگس‌ها علاوه بر آسیبی که مستقیما به قارچ‌ها می زنند، ناقل و پخش‌کننده بیماری‌های قارچ و حتی کنه‌ها نیز می باشند.

فهرست مطلب نمایش

مگس های قارچ (mushroom flies) مهمترین آفات مزارع پرورش قارچ

مگس‌ها قادر خواهند بود که با هریک از پاهای خود حدود 150 اسپور (با احتساب 6 پا، 900 اسپور) را طی مدت 24 ساعت انتقال دهند. از این رو شناخت و مقابله با آنها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مگس های قارچ مهمترین آفات قارچ‌های خوراکی هستند. آنها همگی متعلق به رده‌ای از حشرات با نام دوبالان Diptera هستند. (مگس های چهاربال نیز وجود دارند)

بطور کلی در صنعت قارچ 3 نوع مگس مهم با نام های Cecid fly , Phorid fly , Sciarid fly بعنوان آفت وجود دارد. از بین آنها مگس سیارید (Sciarid fly) از سایرین فعال‌تر و اثر گذارتر است.

انواع مگس های قارچ

مگس سیارید Sciarid fly ( Lycoriella mali )
مگس فورید Phorid ( Megaselia halterata )
مگس سسید ( Mycophila speyeri , Heteropeza pygmaea )
مگس خانگی ( Musca domestica )
مگس پایدار ( Stomoxys calcitrans )

این مگس های قارچ می توانند خسارات زیادی به بار بیاورند. در این مقاله به آشنایی با مگس های قارچ و اقدامات پیشگیرانه از ورود آنها می پردازیم. اگر جمعیت مگس‌ها با شیوه مناسب کنترل نگردد، سایر تکنیک‌های بهداشتی نیز بی‌اثر خواهد بود. بدین ترتیب شما در نبردی که پایان آن برای شما شکست است، شرکت میکنید. بسیار حیاتی است که جمعیت مگس‌ها از ابتدا با شیوه صحیح کنترل گردد.

برای اطلاعات بیشتر و توضیحات کامل‌تر، می‌توانید به مطلب اختصاصی هر کدام از آفات مراجعه نمایید.

مگس سیارید Sciarid Fly

سیاریدها مگس‌های کوچک و سیاه‌‌رنگ به‌ اندازه 3 تا 6 میلیمتر با چشم‌های مرکب و آنتن بلند هستند. این مگس کوچک بالهای خاکستری دارد که در زمان غیر پرواز، ایستاده و بهم چسبیده هستند.

حشره ماده از حیث اندازه، بزرگتر و درشت‌تر از حشره نر است. همچنین از نظر جمعیتی نیز فراوانی بیشتری دارد.

شکم حشره ماده به دلیل وجود تخم در آن بزرگ و متورم است. حشره ماده دارای حداکثر 170 تخم است که در هر مرحله حدود 15 تخم میگذارد. به این دلیل علاقه‌مند به حرکت بر روی سطح خاک پوششی است.
در حالیکه شکم حشره نر، به اندام گیره مانند (کلاسپرClasper) برجسته ای که در زمان جفت‌گیری کاربرد دارد، مجهز است.

سیکل زندگی این مگس در دمای 24 درجه، حدود 3 هفته است. لارو آن 5-8 میلیمتر طول و به رنگ سفید است و سر سیاه و براق دارد.

مگس سیارید نر و ماده مهمترین آفات پرورش قارچ

مخاطرات مگس سیارید

مگس سیارید در تمام طول دوره پرورش قارچ، پتانسیل مشکل‌آفرینی را دارد زیرا که بوی میسیلیوم قارچ حتی از فواصل دور باعث تهییج و جذب آن به سالن‌های پرورش قارچ می‌شود. مگس های ماده قادر به شناسایی ترک ها و شکاف هایی بر روی دیوارها می باشند که به سالن ها راه دارند و از این طریق به سالن ها راه خواهند یافت. آنها در این خصوص بسیار سخت کوش و سمج هستند.(مخصوصا در مرحله spawn- run)

حشرات ماده این مگس علاقه‌مند به زدگی بر روی دیواره های سالن و طبقات آن هستند در حالی که نرها بر روی سطح خاک پوششی و آماده جفت گیری با ماده های در حال خروج از مرحله لاروی به حشره بالغ هستند. از آنجا که این مگس ها بر روی کپک ها ، قارچ های وحشی و سبزیجات و مواد پوسیده زندگی می کنند، حضور این منابع نزدیک به مزرعه قارچ در تکثیر و انتشار مگس ها بسیار اثر گذار هستند.

نحوه آلودگی سالن قارچ توسط مگس سیارید:

حشره ماده به سمت نور جذب میشود و در سالن ها و راهرو مزارع به فراوانی در اطراف نور پنجره‌ها، فن‌ها، تله‌های نوری، منابع نوری و حتی چراغ قوه‌ها رویت می‌شود. از این موضوع می‌توان بعنوان شاخصی برای کنترل و نظارت بر جمعیت مگس برای تعیین زمان یورش مگس ها (مثلا خروج مگس‌ها از کمپوست، یا در طول اجرای عملیات خاکدهی و…) استفاده کرد.

حشره نر اصولا بر روی سطح خاک پوششی روی بستر به دنبال حشره ماده که تازه از کمپوست و بستر خارج شده است، می‌گردد تا با آن جفت‌گیری نماید.

حشرات بالغ به دلیل قطعات دهانی خاص به هیچ عنوان فعالیت تغذیه ای ندارند و تنها ممکن است کمی آب بنوشند و تنها لارو این حشره است که از میسیلیوم و یا بافت میوه قارچ تغذیه می کند.

نابودی محصول توسط لارو مگس

لارو این حشره، بدون پا ،به طول 1 تا 8 میلیمتر ،به رنگ سفید(مات) و دارای سر بزرگ سیاه با قطعات دهانی جونده قوی است و این مشخصه، وی را از لارو سایر مگس ها متمایز می کند.

حشره ماده در کمپوستی که میسیلیوم قارچ در آن در حال ریسه دوانی است ، به دنبال نقاط مناسبی برای تخم ریزی می گردد. بنابراین با سرد شدن کمپوست در انتهای فاز دوم تولید کمپوست و شروع فعالیت قارچ دکمه ای در کمپوست و در ادامه در طول مرحله spawn-run، حشره ماده بالغ این مگس به سالن های پرورش قارچ و کمپوست آن حمله ور می شود.

به منظور حفاظت از محصول، پوشاندن سطح بستر (روی کمپوست) در طول مرحله spawn- run با نایلون و درزبندی کامل و دقیق درب ها و سایر معابر ورودی به سالن ها ضروری می باشد.

حشرات بالغ دمای پایین را ترجیح میدهند و بیشترین فعالیت آنها زمانی است که دمای محیط بیرون 10-24 درجه سانتیگراد می باشد. بنابراین تهدید حمله این مگس در روزهای گرم و خشک تابستان بسیار کم می شود.

علائم و نحوه خسارت

لارو این مگس نه تنها میسلیوم قارچ را در خاک و کمپوست مورد حمله و تغذیه قرار می دهد، بلکه به پین های جوان ، تغذیه و استقرار درد اخل ساقه آنها اشتیاق دارد. در حمله شدید این مگس به کمپوست ،ممکن است رشد مسیسلیوم در کمپوست مقدور نشود و در اثر تغذیه از کمپوست ،کمپوست را به توده ای خیس و متعفن تبدیل می کند که در این صورت میسیلیوم قارچ به رشد درآین نواحی نخواهد بود.

در صورت جمعیت بالای مهاجمین ،لارو مگس ها در وسط ساقه قارچ ها تونل‌هایی ایجاد خواهند کرد که سبب کاهش وزن محصول و کاهش بازار پسندی و در نهایت خسارت اقتصادی خواهد شد.

حشرات بالغ این مگس به شکل غیرمستقیم یعنی با انتشار و جابجایی بیماری‌ها(هم اسپور و هم میسیلیوم آنها) ، کنه‌ها و نماتدها می‌شوند. از آنجا که کنه ها از مدفوع لارو مگس ها هم تغذیه می کنند، هرمگس بالغ قادر است حدود ۳۰ کنه با خود حمل می‌کند که می تواند باعث انتقال کپک ها ازجمله حباب نیز ‌شود.
پشه در سالن قارچ آن Mushroom flies

مگس سیارید، دارای دو نسل می‌باشد

نسل اول شامل مگس هایی است که تخم آن ها توسط حشره بالغ در مرحله خنک کردن کمپوست در فاز دوم کمپوست سازی در کمپوست گذاشته شده است. حشره بالغ این نسل قبل از برداشت فلاش یک ظهور خواهد کرد. لارو این نسل خسارت اندکی به محصول وارد می‌کند ولی باعث انتشار آلودگی‌های قارچی احتمالی موجود در سالن خواهد شد.

نسل دوم شـامل مگس هایی است که تخم آن ها توسط حـشره ماده در کـمپوست و در طـول مرحـلـه spawn-run گذاشته شده است. حشره بالغ آن با شروع فلاش یک ظهور خواهد کرد. خسارت توسط این نسل بسیار شدیدتر می‌باشد.

یک سالن‌دار با استفاده از تمام آگاهی های موجود از سیکل زندگی مگس قادر خواهد بود تا با بکارگیری بهداشت، درزبندی درها و سایر ورودی ها به سالن، حشره کش ها و سایر روش های مبارزه با مگس ها (مبارزه بیولوژیک)، دریک جدول زمان‌بندی مناسب، مبارزه موثری با مگس سیارید داشته باشد.

مگس فورید Phorid flies

این مگس که به مگس قوزدار نیز مشهور است، درجه دوم اهمیت بین آفات را در صنعت جهانی پرورش قارچ به خود اختصاص داده است. حشره بالغ آن کوچک (2-3میلیمتر)، دارای قوز کوچکی در ناحیه پشت و آنتن های بسیار کوچک می باشد و در مقایسه با مگس سیارید به نظر درشت تر، فعال تر و دارای حرکات غیر قابل پیش بینی می باشد.

حشرات بالغ نر و ماده شبهات زیادی به یکدیگر دارند. حشره بالغ فورید عموما دیرتر از مگس سیارید وارد سالن های پرورش می شود.

مگس فورید هوای گرم و شرایط خشک را در بستر ترجیح می دهد و معمولا در ماه های گرم سال تبدیل به معضل اصلی مزرعه می شوند. به همین دلیل هجوم این مگس عموما پس از فلاش دو و در نواحی خشک بستر رویت می شود. (آفت فصلی)

مشخصات مگس فورید

لارو این مگس دارای رنگ سفید کرم بوده و در حداکثر رشد طولی خود در حدود 6 میلیمتر دیده می شود. انتهای بدن لارو این حشره پهن و دارای لوله های تنفسی می باشد. سر لارو باریک و همرنگ سایر بخش های لارو می باشد. قطعات دهانی به صورت قلاب های نسبتا کوچک و در داخل سر نگهداری می شود. لارو فورید تنها از میسلیوم قارچ و بصورت انتخابی تغذیه می کند.

حشره ماده پس از وارد شدن به سالن پرورش، در مناطقی که میسیلیوم تازه رشد کرده تخم گذاری می کند . تعداد تخمی که حشره بالغ ماده در عمر خود می گذارد در حدود 50 عدد می باشد. لارو پس از چند روز از تخم خارج و بلافاصله شروع به تغذیه می کند. لارو این حشره دارای 3-4 مرحله رشد (Instar) می باشد.

مگس فورید در مقایسه با سیارید به تغییرات دمای کمپوست قارچ و خاک پوششی بسیار حساس تر می باشد و این دلیل اصلی متغییر بودن طول سیکل زندگی این حشره می باشد. در بستر با دمای معتدل ( 24-27 درجه سانتیگراد) از مرحله تخم تا ظهور حشره بالغ ,تنها 15 روز طول می کشد و در ایام هوادهی و برداشت در بستربا دمای 16-21 درجه ،طول سیکل کامل زندگی این حشره حدود50 روز زمان نیاز دارد.

لارو و شفیره مگس فورید

لارو تنها حدود 3/1 طول سیکل زندگی را به خود اختصاص میدهد و الباقی سیکل به مراحل حشره بالغ ،تخم و شفیره گی اختصاص میابد.

طول شفیره 8/1 اینچ و رنگ آن از کرم (در ابتدای شفیره گی) تا قهوه ای تیره (در انتهای مرحله شفیره گی)می باشد. شفیره دارای شکل کروی پهن و لوله های تنفسی در لبه های ناحیه سر می‌باشد.

از آنجا که لارو این مگس بصورت انتخابی از میسیلیوم قارچ تغذیه می‌کند، قادر به وارد کردن خسارت به محصول به اندازه لارو مگس سیارید نمی باشد.

حشره بالغ مگس فورید قادر به انتقال عوامل بیماریزا قارچی و باکتریایی می‌باشد و راه مبارزه با آن رعایت نکات بهداشتی، رعایت درزبندی درب ها و معابر ورودی به سالن ها و مبارزه شیمیایی موثر طبق برنامه منظّم می‌باشد.

از آنجا که حشره بالغ فورید بسیار اکتیو و فعال است، در طول مرحله برداشت باعث آزار و اذیت تیم برداشت خواهد شد.

مگس سسید Cecid Fly

سسیدها دارای تعداد زیادی از انواع گونه و زیر گونه در مزارع قارچ هستند و به علت کوچک بودنشان به‌ ندرت بالغ شده و مگس کامل به تعداد کم قابل‌ دیدن هستند؛ اما مهم ترین دوره زندگی این حشره ، لارو آن است. لاروها سفید تا نارنجی‌ رنگ از بستر به سمت قارچ حرکت می‌کنند و در پایه و محل اتصال پایه و تیغه‌های شعاعی یا گیلزها با خوردن بافت صدمه زیادی به محصول قارچ وارد می‌کنند.

تغییر رنگ و فاسدشدن پایه‌های قارچ به علت انتقال و سرایت باکتری توسط لاروها بیشترین لطمه را به محصول قارچ در عرضه به بازار می‌رساند. گرم کردن با بخار و پختن محتوی سالن، جدا کردن یا ایزوله کردن بستر آلوده از بقیه مناطق، دقت در بهداشت خاک‌ پوششی و ضدعفونی کردن تمامی ابزارهای در تماس با بستر می‌توان سسید را حذف نمود.

نحوه آلودگی سالن قارچ توسط مگس سسید

در سالن پرورش قارچ حشره ماده معمولا بر روی سطح بستر (کمپوست)، نزدیک محلی که بتواند تخم گذاری کند درحال تردد دیده می‌شوند. حشره ماده با وسواس و دقّت بالا محل تخم گذاری را انتخاب میکند.

حشره ماده قادر به شناسایی بازمانده سموم حشره کش از جمله دیمیلین در بستر می‌باشد و از تخم گذاری در نزدیکی آن، پرهیز می‌کند. همچنین قادر به شناسایی نقاطی که کپک سبز (تریکودرما) در آن رشد خواهد کرد ،می‌باشد تا تخم های خود را در نزدیکی آن بگذارد!

حشره ماده در این مرحله حدود 150 تخم میگذارد؛ تخم ها، کوچک به طول 16/1 اینچ، شفاف، سفید و بیضی شکل می‌باشند کـه ممکن است توسط حشره مــاده به صورت تکدانه و یا گروهی گذاشته شوند.

لارو مگس سسید

لاروها، 4 تا 6 روز پس از تخم گذاری، در دمای معمولی کمپوست (24 – 27 درجه سانتیگراد) از تخم ها خارج می‌شوند. لارو دارای 4 مرحله ی رشد (instar) می‌باشد که در طول آن به حداکثر رشد خود (4/1 اینچ) خواهد رسـید که اولین مرحله آن با شروع تغذیه در کمپوست آغاز می‌شود.

لاروها بسیار حریص بوده و هرآنچه که در مسیر حرکت خود، در خاک و کمپوست در آرواره های خود بیابد، خواهــد خورد، که شامل سایر لاروها سیارید (conibals)، لارو ســایر حشرات، کمپوست و میسیلیوم می‌باشد. البته لاروها میسیلیوم های درحال رشد و الیاف کمپوست عاری از میسیلیوم، را برای خوردن ترجیح می دهند.

رنگ لاروها با تغذیه از کمپوست کاملا سفید شده و تشخیص آنها از میسیلیوم، بسیار سخت است زیرا که الیاف کمپوست آلوده به وسیله کریستال های اگزالات کلسیم پوشیده شده است.

در حدود 21 روز پـس از تخم گذاری توســط حشـره ماده، لارو سسید وارد مرحـله شـفـیرگی (pupa) می‌شود. حشره در این مرحله، بدون فعالیت و تغذیه می‌باشد. دراین مرحله لارو برای محافظت، به دور خود از الیاف ابریشم مانندی پیله ای می‌تند.

چگونگی آسیب به محصول قارچ

طول مرحله شفیرگی در حدود یک هفته می‌باشد که حشرات نر، یک تا دو روز زودتر از خواهران خود زودتر از شفیره خارج می‌شوند.

در دمای طبیعی کمپوست (24 تا 27 درجه سانتیگراد)، سیکل کامل زندگی مگس سسید، 28 روز به طول خواهد انجامید.

لاروها از طریق کاهش کمی و کیفی محصول و حشرات بالغ به وسیله توانایی خود از طریق انتشار بیماری ها یی نظیر حباب ها، کپک سبز و لکه باکتریایی خسارت وارد می‌کنند. در مرحله تهاجم ممکن است که لاروها در ساقه قارچ، تونل هایی را ایجاد کنند که سبب سیاه شدن ساقه و افت بازار پسندی محصول می‌شود.

استفاده از ساختارهای چوبی برای پرورش قارچ خطر ابتلا به آفات را بیشتر می کند زیرا ممکن است لاروها در شکاف های چوب پنهان شوند و چون چوب عایق حرارت می باشد، ممکن است لاروها در پختن سالن زنده بمانند و محصول دوره بعد را نیز آلوده کنند. سمپاشی مستقیم چوب با حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها ممکن است برای کاهش بازماندگان بین محصول در صورت وجود جمعیت‌های بالای سسیدها در مزرعه ضروری باشد.

*** برخی از لاروهای سسید تحت گرمای حاصل از جنبش لاروهای دیگر و فعل و انفعالات کمپوست، تبدیل به “لارو مادر” می شون. لاروهای مادر، مستقیماً 10 الی 30 لارو دختر را به دنیا می آورند!

فورید ها Phorids

اندازه این‌ مگس ها کوچک‌تر از سیاریدهاست (۲-۳ میلی‌متر) است، پشتی قوزی دارند و آنتن خیلی مشخص و مشهود نداشته، بارنگ سیاه و قهوه‌ای. لارو آن به رنگ کرم، به‌اندازه ۶-۱ میلی‌متر، سر باریک و از ریسه‌های قارچ تغذیه می‌کند. به این دلیل که در پایه قارچ ایجاد حفره یا کانال نمی‌کند قابل‌رؤیت نیستند. فورید ها نسبت به دما حساس‌اند و در زمستان خیلی دیده نمی‌شوند و در تابستان و پاییز فعال‌اند و در دمای بالای ۱۷ درجه رشد دارند.

در اطراف منبع نور بسیار فعال هستند و برای پرسنل قارچ چین مزاحمت ایجاد می‌کنند. فورید ها در انتقال بیماری حباب به علت چسبناک بودن اسپور نقش دارند. همچنین یک فورید قادر است ۳۰-۷۰ کنه را با خود حمل کند. هرمگس ماده می تواند ۵۰ تخم بگذارد. دوره رشد از تخم تا مگس بالغ در ۲۴ درجه ۱۷ روز طول می‌کشد. علامت مشخصه این مگس حرکت زیگزال بصورت متناوب است. حشره ماده این مگس در تاریکی به سمت بوی میسیلیوم قارچ جذب شده و از هر منفذ و درز کوچک برای رسیدن به آن عبور می‌کند.

پشه در سالن لارو آن Mushroom flies

با نصب نوارهای زردرنگ چسبناک درراه رو و سالن‌ها و بازدید روزانه آن‌ها می‌توان تعداد و جمعیت مگس‌ها را زیر نظر داشت. هرچه کمپوست قوی‌تر، رشد سریع‌تر و حجم آن در کمپوست بیشتر باشد از نفوذ مگس‌ها جلوگیری می‌شود. برعکس کمپوست ضعیف محل مناسبی برای رشد سیارید ها می‌شود.

اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با مگس های قارچ

درز بندی درب سالن‌ها اولین و مهم‌ترین اقدام است، ولی رسیدن به درز بندی ۱۰۰٪ یک درب بسته، همیشه کار ساده‌ای نیست. بکارگیری پرده آب و یا مه پاش در طول عملیات پر کردن سالن‌ها نیز می‌تواند در جلوگیری از ورود مگس‌ها به سالن‌های پرورش مفید باشد.

تله‌های نوزادی زردرنگ را در وسط راهرو سالنهای پرورش و در نزدیکی لامپ‌ها به‌ منظور به دام انداختن آن دسته از مگس‌هایی که موفق به ورود به سالن شده‌اند، آویزان کنید.

این اقدام همچنین قادر خواهد بود تا کمیت مگس‌های موجود در سالن را نمایش دهد. تله‌ها را نزدیک به لامپ بیاویزید و از آن در تمام مراحل پرورش و آماده‌سازی استفاده نمایید.

توصیه می‌گردد که در فصل بهار نیست به تعویض تله‌ها پیش از هر بار سالن اقدام گردد. چرا که با این عمل شما شاخص مناسبی برای جمعیت مگس‌های موجود در سالن خواهید داشت.

اگر با وجود بکارگیری این روش جمعیت مگس در مزرعه همچنان بالا بود، بلافاصله پس از اتمام عملیات پر کردن سالن و پیش از اجرای عملیات Cook-Out، سالن‌ها سم‌ پاشی گردند.

کنترل مگس ها

مناسب‌ترین راه مبارزه، کنترل فیزیکی است. جلوگیری از نفوذ سیاریدها و عدم دسترسی آن‌ها به فاز دو مهم‌ترین راه پیشگیری و کنترل محسوب می‌شود. با قرار دادن فیلتر و توری، گرفتن تمام منافذ و درزهای موجود در دیوار و درب سالن راه‌های نفوذ را باید مسدود کرد. برنامه منظم سم پاشی، استفاده از سموم مناسب، نصب تله‌های نوری و تله‌های چسبناک و پخت سالن‌ها در انتهای دوره برداشت نیز از روش‌های موثر در کنترل مگس های قارچ است.