قارچ دکمه‌ای سفید رایج ترین قارچ مصرفی دنیا
قارچ دکمه‌ای سفید با نام علمیAgaricus bisporus نام یک گونه قارچ خوراکی رایج از تیره غاریقونیان است. این قارچ جزو قارچ های ساپروفیت و از دسته بازیدیومیست‌ها می‌باشد. قارچ دکمه ای با نام لاتین Button Mushrooms نیز شناخته می‌شود و پرمصرف‌ترین قارچ خوراکی در جهان است.
آرایه‌شناسی قارچ دکمه‌ای سفید
- فرمانروا: قارچ
- شاخه: قارخانه
- رده: کلاه‌قارچان
- راسته: قارچ گذاری تیغک‌دار
- تیره: غاریقونیان
- گونه ها: A. bisporus
- نام علمی: Agaricus bisporus
پراکنش قارچ دکمه‌ای سفید در ایران
تاکنون گزارش‌های متعددی از رویش این قارچ در مناطق مختلفی از کشور ازجمله استان تهران، شهرهای تهران، کرج شهریار، طالقان، استان آذربایجان شرقی، اطراف تبریز جنگل‌های ارسباران و استان‌های گلستان، کرمانشاه و اصفهان در دست است. این‌گونه غالباً در کنار جاده‌ها، باغات و زمین‌های حاصلخیز قابل‌رؤیت است و زمان رویش آن در بهار، تابستان و پاییز است.
در حال حاضر کشور ایران در زمینه پرورش قارچ دکمه‌ای، مقام ششم را در دنیا دارد.
کلاهک
قارچ دکمه‌ای سفید به قطر ۴ تا ۱۵ سانتیمتر است که در ابتدا تخم‌مرغی است. به‌تدریج باز و به شکل محدب تا صاف قابل رویت است. کلاهک در ابتدا سفید تا کرمی رنگ است، اما در نمونه‌های مختلف و بالغ‌تر ممکن است به‌صورت سفید تا قهوه‌ای دیده شوند. سطح کلاهک صاف یا پوشیده از فیبر، اسکال یا فلس‌هایی به رنگ سفید، کرمی تا قهوه‌ای است.
نحوه‌ی اتصال تیغه به پایه از نوع آزاد بوده و تیغک‌ها در بین تیغه‌ها قابل‌رؤیت‌اند. تیغه در مراحل ابتدایی رشد به رنگ صورتی بوده و به‌تدریج باگذشت زمان به رنگ قهوه‌ای ارغوانی، قهوه‌ای تیره تا سیاه تغییر می‌کند.
پایه قارچ دکمه‌ای سفید
به طول ۹-۳ سانتیمتر و به قطر ۳-۱ / ۵ سانتیمتر، هم‌رنگ کلاهک و استوانه‌ای بوده و بر روی پایه، حلقه یا رینگ دیده می‌شود که این حلقه ممکن است در مراحل نهایی بلوغ از بین برود. سطح پایه ممکن است صاف بوده یا پوشیده از فلس‌های ریزی باشد که معمولاً سطح پایه در زیرحلقه را می‌پوشاند. گوشت آن نیز سفید تا کرمی رنگ بوده و در اثر تماس با فشار قهوه‌ای رنگ می‌شود.
همچنین تأثیر مثبت CLA آن بر سلول‌های سرطانی پروستات بررسی‌شده است. نتایج نشانگر خاصیت بازدارندگی این ترکیب اسید چرب در مقابل تکثیر سلول‌های سرطانی و در مقابل تحریک به مرگ برنامه‌ریزی‌شده‌ی سلول‌ها (Apoptosis) بوده است. به دنبال استفاده از این ترکیب در موش‌های آزمایشگاهی تحت تیمار، میزان تکثیر و وزن توده‌ی سلول‌های سرطانی به شکل چشمگیری کاهش پیدا کرد. (2008.Adams et al)
لکتین ها (lectins)
پروتئین‌هایی هستند که ساختارهای کربوهیدراتی خاص را شناسایی کرده و از این طریق در پدیده‌ی شناسایی مولکولی (Molecular Recognition) که در فرایندهای بیولوژیکی مختلفی در ارگانیزم زنده کاربرد دارد، شرکت می‌کنند. لکتین های موجود در قارچ A.bisporus یا (ABL) دارای قابلیت اتصال به آنتی‌ژن T یا Thomsen Friedenreich Antigen می‌باشد. آنتی‌ژن T آدی ساکاریدی است که در بسیاری از بافت‌های سرطانی و نئوپلاستی دیده‌شده اما در سلول‌های سالم وجود ندارد.
از این طریق ABL دارای قابلیت ویژه‌ای در ممانعت از تکثیر سلول‌های سرطانی است. نکته‌ی جالب‌توجه این است که ازلحاظ ساختاری ABL هیچ شباهتی به سایر لکتین های باقابلیت اتصال به آنتی‌ژن T ندارد.
نقش لکتین قارچ (ABL) در رشد کراتینوسیت‌ها (Keratinocytes) به‌عنوان یکی از اجزای مهم پوست و لایه‌ی اپیدرم و تأثیر آن در بروز عارضه‌ی پسوریازیس (Psoriasis) نیز مورد بررسی قرارگرفته است و مشخص‌شده است که این ترکیب به‌طور چشمگیری از رشد کراتینوسیت‌ها ممانعت کرده، اما تأثیر محدودی در درمان پلاک‌های پسوریازیس نشان می‌دهد. با توجه به عدم وجود توکسیسیته در این ترکیب در برابر سلول‌های پوستی، لکتین‌های قارچ A.bisporus می‌توانند به‌عنوان یک ترکیب در درمان عارضه‌ی پسوریازیس مورداستفاده قرار گیرند.
در سایر تحقیقات انجام‌شده تأثیرات ژنوپروتکتیو (Genoprotective) قارچ A.bisporus نیز به اثبات رسید. بر اساس نتایج این تحقیقات، ثابت‌شده است که یک ساختار پروتئینی استخراج‌شده از کلاهک های قارچ دکمه‌ای سفید تحت عنوان آنزیم تیروزیناز (Tyrosinase)، در ممانعت از آسیب‌های ناشی از به DNA سلولی نقشی ایفا می‌کند. (2004,.Shi et al) H2O2 یک پلی ساکارید استخراج‌شده از آن تحت عنوان PA3DE نیز بازدارندگی مناسبی در برابر رشد باکتری Helicobacterpylori نشان داد.
