معرفی قارچ ارواح یا قارچ شبح

قارچ ارواح یا قارچ شبح، گونه‌ای کمیاب از قارچ هایی با خاصیت شب‌نما میباشد که فقط در یک نقطه از کره زمین می‌رویند.

فصل عکاسی قارچ است و مشاهده قارچ های ارواح که در تاریکی می درخشند، عکاسان و محققان را مجذوب خود می کند. فصل بهار که می شود جنگل های بارانی جنوب استرالیا میزبان محققان و عکاسان بسیاری است که از دیگر نقاط جهان به آنجا میایند تا قارچ ارواح یا قارچ شبه را از نزدیک ببینند.

در فصل بهار تا اوایل تابستان که البته در نیمکره جنوبی فصل پاییز است جنگل های کاج جنوب استرالیا از ساحل غربی تا شرقی و حتی مناطق تاسمانی به علت ابری بودن و بارندگی هایی فصلی تبدیل به جنگل هایی تاریک و مرطوب و خنک میشود که بهشتی برای رویش قارچ ها می باشد. اما در میان قارچ های گوناگونی که در این جنگل ها می روید نوعی قارچ صدفی سمی وجود دارد که در بین بومیان منطقه به قارچ ارواح یا قارچ شبه معروف است و دلیل آن ساطع شدن نوری سفید مایل به سبز از زیر شش های قارچ در تاریکی می باشد.

مشخصات قارچ ارواح یا قارچ شبح:

• نام علمی: Omphalotus nidiformis
• دسته: Basidiomycota
• رده: کلاه قارچان
• راسته: آگاریکومیست ها
• تیره: آگاریکالس
• سرده: Marasmiaceae
• گونه: امفالوتوس

نام علمی این قارچ Omphalotus nidiformis است و نوعی قارچ سمی و از خانواده قارچ های آگاریک است که در بین بومیان استرالیا به قارچ ارواح ghost fungus معروف است و آنها معتقد بودند که این قارچ قدرت ماورایی و جادویی دارد. این قارچ در شب باعث وحشت بومیان و حتی حیوانات آنها میشد و به همین دلیل آن را چینگا می نامیدند. در بسیاری از فرهنگ‌های بومی، چینگا به معنای روح است و به همین جهت این قارچ به قارچ ارواح معروف شده است.

قارچ ارواح اولین بار در سال 1842 توسط طبیعت شناس اسکاتلندی جیمز دراموند در نزدیکی شهر پرث کشف شد و در سال 1844 توسط گیاه شناس معروف انگلیسی و یکی از بنیان گذاران علم گیاه شناسی مایلز جوزف برکلی، نام گذاری و در کتب ثبت و طبقه بندی شد.

این قارچ سمی بسیار شبیه به قارچ صدفی خوراکی است با این تفاوت که رنگ روی آن مایل به بنفش و کمی کبود می باشد؛ با اینکه این قارچ به قارچ های صدفی شباهت زیادی دارد اما از خانواده Pleurotus (قارچ های صدفی) نیست بلکه از خانواده  Omphalotus (قارچ های خوشه ای) می باشد. رنگ این قارچ سفید است و وسط چتر آن لکه ای بنفش و کبود رنگ وجود دارد که با رشد و افزایش سن قارچ این لکه به قهوه ای تغییر رنگ می دهد.

این قارچ شکلی قیف مانند دارد و اندازه این قارچ بین 8 الی 30 سانتیمتر متغیر می باشد و معمولا به صورت خوشه ای رشد می کنند. انواع مختلف این قارچ در رنگ های نارنجی، قهوه ای، خاکستری، بنفش یا حتی آبی مایل به سیاه رنگ دیده شده است اما رنگ غالب آن سفید مایل به کرم می باشد. زیر سطح چتر قارچ دارای شیار های ابششی هست که حدود 5 میلیمتر از هم فاصله دارند و عمق آنها حداکثر 13 میلیمتر می باشد. زیستگاه اصلی این قارچ در استرالیا می باشد اما گونه های از آن در جنگل های برزیل و هند نیز مشاهده و گزارش شده است.

خاصیت شب‌نمایی قارچ ارواح

خاصیت بیولومینسانس (انتشار نور از موجودات زنده، بدون گرمای قابل ملاحظه) این قارچ ها به دلیل واکنش شیمیایی آنزیم های موجود در قارچ با اکسیژن هوا می باشد که باعث ساطع شدن نوری سبز رنگ می شود و هرچه قارچ رشد کند و بزرگتر شود این نور نیز بیشتر شده و قارچ درخشان تر می شود. این قارچ در تمام مدت زندگی خود، این نور را ساطع می کند ولی بدیهی است که در روز به دلیل روشنایی هوا قابل تشخیص نیست (البته برخی گونه های آن ریتن شبانه روز را می فهمند و فقط در شب ها نور می دهند!). این نور در شب حشرات را جذب می‌کند که باعث می شود آنها بطور ناخواسته هاگ‌ های قارچ را با بدن خود جذب کرده و با پخش هاگ قارچ در جاهای دیگر به گسترش قارچ‌ ارواح کمک کنند. (البته باد نیز به پخش شدن هاگ این قارچ ها کمک می کند)

قارچ‌های شبح هم انگلی هستند و هم از بافت درختان زنده تغذیه می‌کنند و هم ساپروتروف هستند، به این معنی که آنها از چوب درختان مرده تغذیه می کنند. به همین دلیل این قارچ ها هم بر روی زمین (نزدیکی درختان) و هم بر روی تنه درختان می رویند. زنده یا مرده بودن درخت هم اصلا برای این قارچ مهم نیست زیرا از چوب آن تغذیه می کنند. البته آنها بیشتر تمایل دارند تا در پای درختان اکالیپت، بانکسیا و کاسورینا رشد کنند.

قارچ ارواح یک قارچ سمی است. این قارچ طعم ملایمی دارد ولی خوراکی نیست؛ خوردن این قارچ کشنده نیست اما باعث گرفتگی شدید عضلات و مسمومیت شدید همراه با استفراغ می شود؛ عوارض مصرف این قارچ معمولا 30 دقیقه پس از مصرف ظاهر می شود و تا 2 ساعت ادامه خواهد داشت.

درست است که قارچ اوراح جزو قارچ های سمی است و خوراکی نمی باشد اما به تازگی تحقیقاتی بر روی این قارچ انجام شده که هدف آن استفاده از مواد درون این قارچ در داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان می باشد که هنوز کامل نشده و در حال انجام آزمایشات بالینی می باشد.

تصاویری شگفت انگیز از قارچ شبح

قارچ ارواح در تاریکی شب می درخشند و تولید نور می کنند بطوریکه در برخی از قارچ های بزرگ این نور به اندازه ای است که اگر روزنامه ای را در زیر  و نزدیک چتر قارچ قرار دهید می توانید متن آن را بخوانید! اما بری بهتر دیدن این نور زیبا می توان از عکاسی با مدت زمان نوردهی بالا (ISO بالا) بهره برد. همان‌نطور که عکس‌ها می‌توانند رنگ‌ هایی را در شفق‌ های قطبی که با چشم غیر مسلح قابل رویت نیستند نشان دهند ، عکاسی با نوردهی طولانی می‌تواند درخشندگی قارچ‌ های ارواح را از سفید شبح‌آلود به سبز درخشان افزایش دهد.

در زیر می توانید ویدیویی کوتاه و تعدادی از عکس های ثبت شده از قارچ شبح زیبا و شگفت انگیز را مشاهده نمایید.

گردآوری، ترجمه و تحریر از تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.
نویسنده: علیرضا صالحی