گرما عامل اصلی افت 50 درصدی تولید قارچ
در شرایطی تولید قارچ در کشور تا ۵۰ درصد افت کرده که به گفته فعالان این بخش، گرمای هوا، قطعی برق و عدم دسترسی برخی واحدهای تولیدی به سیستم های خنک کننده اصلی ترین دلایل این کاهش تولید است.
بازار جهانی قارچ خوراکی از جمله بازارهای پویا است که روند رو به رشدی دارد و در بازار ایران نیز این محصول جایگاه ویژه ای در طی دو دهه اخیر به خود اختصاص داده است. در این بین کشورهای مختلف سعی دارند سهم بیشتری از بازار جهانی انواع قارچ خوراکی را به خود اختصاص دهند. این در شرایطی است که طبق داده های سازمان فائو، در سال ۲۰۲۱ کشورهای «چین، ژاپن، لهستان، ایالات متحده، هلند، هند، اسپانیا، کانادا، روسیه و فرانسه» ۱۰ تولید کننده برتر این محصول بوده اند.
چین به عنوان بزرگترین تولید کننده سالانه بیش از 41 میلیون تن قارچ خوراکی و دارویی تولید می کند و از سوی دیگر در بحث صادراتی نیز در جایگاه دوم قرار دارد.
بر اساس این گزارش، ایران نیز به عنوان تولید کننده قارچ خوراکی به خصوص قارچ دکمه ای در این بازار جایگاه دارد و داده های فائو حاکی از رتبه چهاردهم ایران در تولید قارچ های خوراکی است. ( البته طبق آمار انجمن صنفی پرورش قارچ کشور، ایران در رتبه 6 تا 7 تولیدکنندگان قارچ دکمه ای در جهان قرار دارد)
بازار 2.85 میلیارد دلاری قارچ صدفی در 2023
گفتنی است بر اساس جدیدترین گزارشی که اخیرا سایت تحلیلی REPORT LINKER منتشر کرده است بازار جهانی کشت قارچ صدفی از 2.69 میلیارد دلار در سال 2022 به 2.85 میلیارد دلار در سال 2023 و با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) 6.1 درصد افزایش یافته است.
از سوی دیگر به گفته کارشناسان جهانی، جنگ روسیه و اوکراین شانس بهبود اقتصاد جهانی پس از همه گیری کووید-۱۹ را حداقل در کوتاه مدت مختل کرد و به تبع آن به افزایش قیمت کالاها و اختلال در زنجیره تامین مواد غذایی منجر شده است.
همین امر نیز باعث تورم در سراسر کالاها و خدمات شده و بسیاری از بازارها را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است اما انتظار می رود بازار کشت قارچ صدفی در سال 2027 با 5.6 درصد رشد سالانه، به 3.55 میلیارد دلار افزایش یابد.
تولید قارچ در ایران
بر اساس این گزارش، به گفته فعالان بخش، ایران ظرفیت تولید تا 250 هزار تن قارچ را در سال داراست با این وجود سالانه بین 180 تا 200 هزار تن تولید دارد و به عبارت ساده تر، تولید کنندگان قارچ در ایران هیچ وقت با تمام ظرفیت خود اقدام به پرورش قارچ نمی کنند که دلایل مختلفی از جمله بالا بودن هزینه های تولید و فراهم نبودن همیشگی شرایط صادرات برای آن عنوان می شود. علاوه بر این با شروع فصل گرما محصول قارچ در بازار کم می شود چون تولید قارچ، تحت تاثیر گرما کاهش می یابد.
دکتر محمد حسن افشار، تولید کننده عمده قارچ و عضو انجمن تولید کنندگان قارچ خوراکی کشور، در این خصوص می گوید: شرایط اقلیمی مناسب برای تولید قارچ دمای 18 درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی 85 درصد و گاز کربونیک 800 الی 1200 ppm است. با توجه به اینکه الان شرایط هوا به نحوی است که دما بر فرض در منطقه شهریار تا 40 درجه سانتیگراد است واحدهای تولیدی بایستی خیلی مجهز باشند، ساختمان ایزوله باشد و از سیستم های خنک کننده قوی برخوردار باشند تا بتوانند دمای سالن را به این حدود برسانند.
افشار افزود: اما اکثر واحدهای پرورش قارچ، امکانات لازم برای اینکه بتوانند دمای سالن را تا به این حد پایین بیاورند ندارند بنابراین یکی از دلایل افت تولید قارچ، گرما و نبود تجهیزات کافی در واحدهای پرورشی است، به طوری که نسبت به زمستان حدود 50 درصد افت تولید داریم!
وی همچنین در خصوص تاثیر قطعی برق بر تولید قارچ نیز اظهار داشت: واحدهای پرورش قارچ نیز تا حدودی با قطعی برق مواجه هستند و برخی واحدها برای رویارویی با این مساله، ژنراتور اضطراری دارند. اما بسیاری از واحدها ندارند و این عامل هم مزید بر علت شده است؛ یعنی وقتی برق قطع می شود سالن ها گرم می شود و تولید بازدهی لازم را ندارد بنابراین کیفیت و کمیت کاهش می یابد.
قیمت 60 الی 70 هزار تومانی قارچ در بورس قارچ
دکتر افشار، در خصوص وضعیت بازار نیز گفت: چون محصول قارچ کمتر از تقاضای بازار است، لذا قیمت قارچ در بورس قارچ مهرآباد حدود 60 الی 70 هزار تومان و در بازار هم خرده فروشی ها با نرخ های متفاوت ارائه می دهد.
وی ادامه داد: پیش از این، شرایط قارچ قبلا اینگونه بود که قیمت قارچ با مرغ حرکت می کرد یعنی قیمت مرغ هر چقدر بود، مبنای عمده فروشی قارچ می شد.
اما الان قیمت مرغ از قارچ پیشی گرفته و به بالای 100 هزار تومان رسیده و قارچ حدود 70 هزار تومان شده است. با این وجود چون عرضه قارچ کم است احتمالا در هفته های آینده باز هم قیمت بالا برود چون به دلیل گرما احتمالا باز هم کاهش تولید داریم.
این عضو انجمن تولید کنندگان قارچ خوراکی در خصوص وضعیت قیمت کود مرغی مصرفی نیز گفت: همانطور که می دانید ماده اولیه تولیدکمپوست قارچ (بستر رویش قارچ)، کاه و کلش گندم، کود مرغی (مرغ گوشتی) و پودر سنگ گچ است.
قیمت کلش گندم نسبت به پارسال افت کرده و از 5000 تومان به کیلویی حدود 3200 تومان رسیده، اما کود مرغی پارسال 1250 تومان بود و الان به کیلویی 2450 رسیده است(نسبت به سال قبل تقریبا 2 برابر شده) آن هم به دلیل افزایش قیمت مرغ و متاثر از شرایط و گرانی های حاکم بر تولید مرغ است؛ یعنی به دلیل مشکلات که مرغداران دارند گاهی عرضه کود مرغی با مشکل مواجه می شوند.
صادرات 50 درصدی قارچ کشور به عراق
افشار در خصوص برآورد بازار در روزهای آتی نیز گفت: پیش بینی مشکل است، اما به هر حال وضعیت قارچ تا زمان خنک شدن هوا همین گونه پیش خواهد رفت.
با این وجود مساله این است که در زمستان که تولید افزایش یافت در کنار آن صادرات هم داشتیم و به طور خاص 50 درصد صادرات ما به عراق است. اما با گرمی هوا صادرات به کشورهای همسایه مخصوصا عراق هم کم می شود و این خود یک عامل ترمز افزایش قیمت قارچ در هفته های آینده است.
منبع: عصر اقتصاد
